Στον χώρο της ειδικής αγωγής, οι ειδικοί παιδαγωγοί που έρχονται αντιμέτωποι με μαθητές οι οποίοι εμφανίζουν συναισθηματικές ή συμπεριφορικές διαταραχές προσπαθούν να καταλήξουν ομόφωνα σε έναν ορισμό για τις διαταραχές αυτές. Ωστόσο, η προσπάθειά τους αυτή φαίνεται να οδηγείται σε ένα αδιέξοδο κάθε φορά λόγω των περιορισμών που συναντά στην πράξη.
Η απουσία, λοιπόν, ενός ομόφωνου και ολοκληρωμένου ορισμού των συναισθηματικών ή συμπεριφορικών διαταραχών οφείλεται πρωτίστως στο γεγονός ότι η διαταραγμένη συμπεριφορά τείνει να αποτελεί μια κοινωνική κατασκευήֹ δεν υπάρχει σαφής ορισμός της καλής ψυχικής υγείας. Τι θα πει άλλωστε καλή ψυχική υγεία, ιδιαίτερα όταν αναφερόμαστε σε παιδιά τα οποία συνηθίζουν να εμφανίζουν ανά διαστήματα ακατάλληλες συμπεριφορές;
Επιπλέον, ο καθορισμός της «κατάλληλης» συμπεριφοράς διαφέρει μεταξύ εθνικών και πολιτισμικών ομάδων λόγω νοοτροπίας, πεποιθήσεων και προσδοκιών, ενώ ταυτόχρονα, οι συναισθηματικές ή συμπεριφορικές διαταραχές τείνουν να εμφανίζονται σε συνδυασμό με άλλες αναπηρίες, πράγμα που καθιστά δύσκολο να αποδειχθεί εάν μια συνθήκη αποτελεί αιτία ή συνεπακόλουθο της άλλης.
Παρόλα αυτά, στην διαμάχη για την διατύπωση ενός σαφούς ορισμού των συναισθηματικών ή συμπεριφορικών διαταραχών τείνει να επικρατεί αυτός που ορίζει την συναισθηματική και συμπεριφορική διαταραχή ως μια αναπηρία, που χαρακτηρίζεται από διάφορες συναισθηματικές ή συμπεριφορικές αντιδράσεις στη μαθησιακή διαδικασία οι οποίες δεν συμφωνούν με τα προκαθορισμένα ηλικιακά ή εθνικά πρότυπα και επηρεάζουν αρνητικά τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα.
Ο όρος αναφέρεται σε μια αναπηρία που συνυπάρχει μαζί με άλλες αναπηρίες και περιλαμβάνει διάφορα είδη αγχωδών διαταραχών, τη σχιζοφρενική διαταραχή και άλλες διαταραχές προσαρμογής και διαγωγής εφόσον αυτές επηρεάζουν με οποιοδήποτε τρόπο τη μαθησιακή διαδικασία. Μέρος των συναισθηματικών ή συμπεριφορικών διαταραχών αποτελούν η μείζων κατάθλιψη και η διπολική διαταραχή, που μας ενδιαφέρουν στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Μείζων κατάθλιψη:
Η μείζων κατάθλιψη είναι μία σοβαρή ψυχική διαταραχή που μπορεί να επηρεάσει ακόμα και παιδιά μικρότερης ηλικίας. Αυτό συμβαίνει γιατί τα παιδιά σήμερα τείνουν να είναι σκληρά και ανταγωνιστικά ακόμα και με τον ίδιο τους τον εαυτό αναζητώντας την τελειότητα, την κοινωνική αποδοχή και την επιβεβαίωση. Αυτή η υπερβολική ανησυχία παρεμβαίνει στις καθημερινές δραστηριότητες των παιδιών με αποτέλεσμα μερικά από τα παιδιά να εμφανίσουν συμπτώματα μείζονος κατάθλιψης. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι η καταθλιπτική διάθεση, το άγχος, η αϋπνία, η κόπωση, ο γρήγορος καρδιακός παλμός και η δυσκολία συγκέντρωσης σε ένα συγκεκριμένο έργο.
Διπολική διαταραχή:
Η διπολική διαταραχή ή αλλιώς πρώην μανιοκαταθλιπτική διαταραχή εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά άνω των 15 ετών, με την εμφάνιση του πρώτου επεισοδίου μεταξύ 15 και 19 ετών. Πέντε ή και περισσότερα χρόνια μπορεί να παρεμβάλλονται μεταξύ πρώτου και δεύτερου επεισοδίου ενώ στη συνέχεια το χρονικό διάστημα μεταξύ των επεισοδίων αρχίζει να ελαχιστοποιείται. Κατά την διάρκεια των μανιακών επεισοδίων το άτομο βρίσκεται σε μια ασυνήθιστη κατάσταση υπερβολικής ευφορίας και ενθουσιασμού. Η κατάσταση αυτή συνοδεύεται με τα εξής συμπτώματα: υπερβολικό εγωτισμό, περιορισμένη διάθεση για ύπνο, μια ιδιαίτερη ομιλητικότητα και ταχεία εναλλαγή σκέψεων και ιδεών που το άτομο δεν μπορεί να ελέγξει. Συχνή είναι επίσης η εμφάνιση διάθεσης του ατόμου για συμμετοχή σε επικίνδυνες δραστηριότητες για το ίδιο.
Πώς επηρεάζουν τη ζωή παιδιών και εφήβων η μείζων κατάθλιψη και η διπολική διαταραχή;
Από την περιγραφή και μόνο των παραπάνω διαταραχών μπορούμε να καταλάβουμε πόσο βλαπτικές μπορεί να είναι για την ψυχική αλλά και σωματική υγεία των παιδιών. Πιο συγκεκριμένα, εάν ένα παιδί διαγνωσθεί με μείζονα κατάθλιψη, οι συνέπειες στη μετέπειτα ζωή του πιθανόν να είναι αρνητικές. Τι σημαίνει όμως αρνητικές συνέπειες στη ενήλικη ζωή του; Το παιδί αυτό, λοιπόν, είναι πιθανό να εμφανίσει και συμπτώματα διπολικής διαταραχής. Όπως καταλαβαίνουμε ο συνδυασμός των δύο αυτών διαταραχών θα έχει αντίκτυπο στις διαπροσωπικές σχέσεις του ενήλικου ατόμου, ακόμα και στην ακαδημαϊκή του πορεία, η οποία μπορεί να φτάσει μέχρι και τα τριάντα περίπου έτη.
Επιπλέον, συνηθέστερα οι γυναίκες που παρουσιάζουν τις δύο διαταραχές τείνουν να έρχονται αντιμέτωπες με εκτρώσεις, αποβολές, διαζύγια και απομόνωση. Παιδιά με κατάθλιψη συνεπάγεται ενήλικες με κατάθλιψη και η κατάθλιψη με τη σειρά της συνοδεύεται με άλλες αναπηρίες ή διαταραχές. Σύνηθες είναι, επίσης, το φαινόμενο η διπολική διαταραχή να συνοδεύεται από τη χρήση ουσιών. Παρόλα αυτά, η διπολική διαταραχή είναι δύσκολο να εντοπιστεί σε ένα παιδί, γι’ αυτό καλό θα ήταν οι γονείς να παρατηρούν τυχόν παράξενες συμπεριφορές των παιδιών τους και να απευθύνονται σε ειδικούς προκειμένου να υπάρχει άμεση μέριμνα και πρόληψη.
Πηγή:
Heward, W. L. (2011). Παιδιά με ειδικές ανάγκες: μία εισαγωγή στην ειδική εκπαίδευση. Αθήνα: επιστημονικές εκδόσεις Τόπος.
Δικτυογραφία:
