Περί άγχους…

Το άγχος ως φαινόμενο

Ο όρος «άγχος» υποδηλώνει τον φόβο και την ανασφάλεια που μπορεί να νιώθουμε υποσυνείδητα πριν την διενέργεια μιας πράξης ή την λήψη μιας καθοριστικής απόφασης για οποιοδήποτε ζήτημα είτε αυτό είναι απλοϊκό είτε σύνθετο. Αποτέλεσμα του άγχους είναι η μείωση των κινήτρων για την διεκπεραίωση της αντίστοιχης πράξης, η μείωση της αποδοτικότητάς μας σε αυτή καθώς και η αδυναμία ορθής σκέψης και εξαγωγής λογικώς υποκινούμενων πορισμάτων και συμπερασμάτων. Αυτή η συναισθηματική κατάσταση μπορεί να εμφανιστεί σε ποικίλες χρονικές στιγμές και κοινωνικά περιβάλλοντα. Εστιάζοντας στο περιβάλλον του σχολείου, μεγάλο ποσοστό άγχους παρατηρείται κατά την εξεταστική περίοδο. Θεωρία έχει υποστηρίξει (Νόμος Yerkes-Dodson) ότι όσο πιο δύσκολο είναι το έργο που έχει να επιτελέσει ο μαθητής τόσο περισσότερο μειώνονται τα κίνητρα για την πραγμάτωσή του. Για παράδειγμα αν κάποιος μαθητής δυσκολεύεται στα μαθηματικά, την ώρα της εξέτασής τους μπορεί να μη καταφέρει να αποδώσει.

Άγχος των εξετάσεων

Τις τελευταίες δεκαετίες, έντονη έχει κάνει την παρουσία της η έννοια του «άγχους εξετάσεων». Ο όρος αυτός υποδηλώνει την αντίληψη, από μεριάς των μαθητών, της διαδικασίας των σχολικών εξετάσεων καθώς και την ατομική προετοιμασία για αυτές ως κάτι ιδιαίτερα στρεσογόνο έως και απειλητικό, γεγονός που τους ωθεί να αισθάνονται ανεπαρκείς να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις τους και να θεωρούν τους εαυτούς τους «καταδικασμένους» να αποτύχουν. Σύμφωνα με την έρευνα του Hembree  (1980) σχετικά με το άγχος εξετάσεων διαπιστώνουμε τα εξής σημεία:

  • Το άγχος δεν κάνει κοινωνικές εξαιρέσεις. Μπορεί να παρατηρηθεί σε παιδιά όλων των κοινωνικοπολιτικών τάξεων μιας κοινωνίας.
  • Υπάρχει μια ροπή του γυναικείου φύλου προς το άγχος καθώς και την παραδοχή του.
  • Η αξιολόγηση των μαθητών παίζει σημαντικό ρόλο στην ύπαρξη ή μη άγχους μιας και όσοι αξιολογούνται ως «μέτριοι» αναπτύσσουν περισσότερο άγχος ως απόρροια της ανάγκης τους για αυτοβελτίωση.
  • Το άγχος των εξετάσεων υποδηλώνει ουσιαστικά το φόβο αρνητικής αξιολόγησης και όχι την ανάγκη της επιτυχίας.
  • Το άγχος επηρεάζει την ψυχοσύνθεση των ατόμων που το βιώνουν, κάνοντάς τα να διαθέτουν ελάχιστη αυτοεκτίμηση.
  • Τα άτομα με υψηλά επίπεδα άγχους, αναλώνουν τον χρόνο τους σε άσχετες με το έργο που καλούνται να διεκπεραιώσουν, δραστηριότητες γεγονός που έχει ως άμεση συνέπεια την μείωση της επίδοσής τους.

Πώς να αντιμετωπίσω το άγχος των εξετάσεων;

Και τώρα αγαπητέ μαθητή και μη ήρθε η ώρα να σου προτείνω μερικούς τρόπους που θα σε βοηθήσουν να απαλλαγείς από το περιττό άγχος, αφού μπορεί να είναι επικίνδυνο ψυχικά, δεν είναι – όμως – μη αντιμετωπίσιμο. Όσοι γονείς διαβάζετε θα σας συμβούλευα να συμβουλεύσετε το παιδί σας για τα παρακάτω:

Πριν την εξέταση:

  • Φρόντισε να έχεις προετοιμαστεί όσο καλύτερα γίνεται για το μάθημα το οποίο εξετάζεται. Το πόσο καλά θα έχεις προετοιμαστεί θα το κρίνεις εσύ ανάλογα με την αυτοπεποίθηση που θα νιώθεις στη σκέψη του να εξεταστείς στο αντίστοιχο μάθημα.
  • Μπορείς να κάνεις μια στήλη όπου στη μια πλευρά θα καταγράψεις αυτό που σου προκαλεί άγχος και στην άλλη πλευρά θα γράψεις τρόπους που μπορείς να το αντιμετωπίσεις, τους οποίους στη συνέχεια θα εφαρμόσεις.
  • Μίλα για αυτό που σε αγχώνει με κάποιο έμπιστο άτομο. Μπορεί να είναι οι γονείς σου, οι φίλοι σου ακόμα και κάποιος καθηγητής με τον οποίο αισθάνεσαι άνετα. Συζήτα τι σε προβληματίζει και προσπαθήστε μαζί να βρείτε λύση.
  • Προσπάθησε να μιλήσεις με τον εαυτό σου και διαβεβαίωσέ τον ότι τίποτα δεν θα πάει στραβά.
  • Φυσικά ένας καλός ύπνος και ένα χλιαρό μπάνιο πριν την εξέταση θα λειτουργήσουν πολύ ευνοϊκά απέναντί σου.

Κατά τη διάρκεια της εξέτασης:

  •  Επανάλαβε, σε περίπτωση κρίσης άγχους, κάποια φράση που σε ηρεμεί
  • Ξεκίνα με τα ζητήματα των οποίων την απάντηση γνωρίζεις καλύτερα ούτως ώστε και να σου μείνει χρόνος να ασχοληθείς με τα πιο δύσκολα και να έχεις ήδη «πιάσει» κάποιες μονάδες.

Μετά την εξέταση:

  • Κάνε ένα δώρο στον εαυτό σου ανεξάρτητα το πόσο καλά πήγες. Βγες μια βόλτα με έναν φίλο σου, πήγαινε για ψώνια, κάνε ό,τι σε κάνει χαρούμενο και σε χαλαρώνει
  • Οραματίσου την επιτυχία και κάνε θετικές σκέψεις για τις επόμενες μέρες.

Πηγές:

Stephen N. Elliott, Thomas R. Kratochwill, Joan Littlefield Cook, John F. Travers (2008) Εκπαιδευτική Ψυχολογία: Αποτελεσματική Μάθηση Αποτελεσματική Διδασκαλία (Μτφρ Μαρία Σόλμαν, Φρόσω Καλύβα), Αθήνα Εκδόσεις Gutenberg

Ένας απλός καθημερινός φοιτητής της φιλοσοφικής του ΑΠΘ που έχει άποψη για όλα. Όντας απλός παρατηρητής των καθημερινώς διαδραματιζόμενων εξελίξεων σε διαφορα μέτωπα θα προβαινω σε σχολιασμό τους. Επιπλέον τα πεδία ενδιαφέροντος μου αποτελούν και η φιλοσοφία η κοινωνιολογια και το μυστήριο