Η επικοινωνία μέσω μηνυμάτων, ιδιαίτερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Viber, Instagram κ.ά.), έχει αυξηθεί ραγδαία, με αποτέλεσμα την γέννηση μιας νέας μορφής «γλώσσας», αυτής της εικονογραφικής που περιλαμβάνει τα emoji και τα emoticons. Η ηλεκτρονική αυτή επικοινωνία μέσω συμβόλων και emoticons είναι ευρέως διαδεδομένη ειδικά μεταξύ των νέων ανθρώπων και προσφέρει έναν εύληπτο, γρήγορο και ανεπίσημο τρόπο έκφρασης των συναισθημάτων τους, που συχνά είναι σε θέση να αντικαταστήσει όσα δεν μπορούν να εκφραστούν με τα λόγια.
Οι γλωσσολόγοι αντιμετωπίζουν επιφυλακτικά το φαινόμενο αυτό, μολονότι αναγνωρίζουν την σημασία τους στην σύγχρονη ηλεκτρονική εποχή, αλλά και την αξία τους στην έκφραση των συναισθημάτων την οποία συχνά στερεί ο ηλεκτρονικός λόγος λόγω της δομής του. Η επικρατούσα άποψη υποστηρίζει ότι αυτή η μορφή επικοινωνίας δεν αποτελεί απειλή για τον παραδοσιακό γραπτό λόγο, καθώς παρέχει ένα επιπλέον εκφραστικό μέσο στους χρήστες των νέων τεχνολογιών.
Πρόσφατες έρευνες παρουσιάζουν επιστημονικά στοιχεία που υποστηρίζουν ότι οι ατομικές διαφορετικές προτιμήσεις χρήσης ενός συγκεκριμένου emoticon ή emoji τείνει να αντανακλά τις διαφορές των ατομικών ψυχολογικών χαρακτηριστικών. Με άλλα λόγια, η επιλογή ενός συγκεκριμένου emoticon μπορεί να εκφράζει ενδόμυχα κάτι για τον χαρακτήρα μας. Για παράδειγμα, η συχνότητα χρήσης ενός emoticon φαίνεται ότι συνδέεται με το χαρακτηριστικό της εξωστρέφειας και με την τάση ελέγχου των προσωπικών συναισθημάτων. Επίσης, η χρήση emoticon με θετική «χροιά» σε αναρτήσεις στο Facebook φαίνεται πως υποδηλώνει ότι τα άτομα έχουν λιγότερο άγχος.
Μια νέα μελέτη το 2017 από το Τμήμα Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Uppsala της Σουηδίας μελέτησε την ερευνητική υπόθεση ότι η προσωπική ταυτοποίηση με κάποιο από τα emoji θα μπορούσε να συσχετισθεί με χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του κάθε ανθρώπου.
Διεξήχθη έρευνα με συμμετέχοντες 234 νέους ενήλικες, με μέσο όρο ηλικίας τα 24 έτη και με το 62% του ερευνητικού δείγματος να είναι γυναίκες. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να απαντήσουν σε ένα ερωτηματολόγιο προσωπικότητας βασισμένο στο «Μοντέλο των 5 Παραγόντων» και σε ένα ερωτηματολόγιο για τα emoji, όπου τους ζητήθηκε να ταυτοποιήσουν τα 91 emoji που τους παρουσιάστηκαν με κάποια χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους. Κλήθηκαν να συζητήσουν την σχέση τους με κάθε ένα από τα emoji και να επιλέξουν αυτά που κατά την προσωπική τους άποψη θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύουν χαρακτηριστικά του εαυτού τους και των φίλων τους.
Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που αναμενόταν να αναδειχθούν σύμφωνα με το Μοντέλο των 5 παραγόντων ήταν:
1. Εξωστρέφεια ≠ Εσωστρέφεια (κοινωνικότητα, ενεργητικότητα, δυναμικότητα, επιδίωξη συγκινήσεων, θετικά συναισθήματα, τρυφερότητα)
2. Δεκτικότητα σε νέες εμπειρίες ≠ Επιφυλακτικότητα (φαντασία, αισθητική, ιδέες, πράξεις, αξίες, αισθήματα, πολυπλοκότητα – εύρος – βάθος της πνευματικής και καθημερινής ζωής)
3. Νευρωτισμός ≠ Συναισθηματική σταθερότητα (άγχος, συνείδηση εαυτού, κατάθλιψη, τρωτότητα, παρορμητικότητα, έκρυθμη εχθρότητα, οξυθυμία, νευρική ένταση)
4. Ευσυνειδησία ≠ Έλλειψη προσανατολισμού (αυτοπειθαρχία, αίσθηση καθήκοντος, ικανότητα, τάξη, περίσκεψη, αγώνας για επίτευξη στόχων)
5. Συνεργατικότητα ≠ Ανταγωνισμός (ευθύτητα, εμπιστοσύνη, αλτρουισμός, μετριοφροσύνη, ευαισθησία στην γνώμη των άλλων, συμμόρφωση)
Τα αποτελέσματα της έρευνας φανέρωσαν σύνδεση των emoji με μόνο 3 χαρακτηριστικά προσωπικότητας, την «εξωστρέφεια / εσωστρέφεια», το «νευρωτισμό / συναισθηματική σταθερότητα» και την «συνεργατικότητα / ανταγωνισμό».
Για παράδειγμα, πρόσωπα, αντικείμενα και σύμβολα που εκφράζουν θετικά συναισθήματα, όπως χαρά, ευχαρίστηση, αγάπη, πάρτι συνδέονται με το χαρακτηριστικό της εξωστρέφειας.
Αντίθετα, η συναισθηματική σταθερότητα δεν συνδέθηκε με emoji που υποδηλώνουν θυμό, λύπη, απογοήτευση ή ανησυχία.
Ο νευρωτισμός συνδέθηκε με emoji που εκφράζουν αρνητικά συναισθήματα, όπως ανησυχία και νευρική ένταση.
Τέλος, το emoji που απεικονίζει πρόσωπα που κοκκινίζουν (χαμόγελο, φιλί) ως θετικό συναίσθημα συνδέθηκε με την συνεργατικότητα, ως ένδειξη ανάπτυξης θετικών κοινωνικών επαφών και δημιουργίας ειλικρίνειας και εμπιστοσύνης. Επίσης, συχνά αυτά τα emoji εκφράζουν την διάθεση για φλερτ και την τάση να μετριαστεί οποιαδήποτε αρνητική εντύπωση. Η επιλογή αυτού του emoji σε ερώτηση «ποιο emoji θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει τον χαρακτήρα σου;» υποδηλώνει ότι το άτομο αυτό ίσως είναι ένας καλοπροαίρετος, καλοσυνάτος, ευθύς και ειλικρινής άνθρωπος, σαφής και ξεκάθαρος με τους υπόλοιπους.
Από τα 91 στο σύνολο emoji, μονάχα τα 31 συσχετίστηκαν με τα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης προσωπικότητας, υποδηλώνοντας ότι αυτά εκφράζουν καλύτερα και αμεσότερα τα συναισθήματα των ανθρώπων. Αντίθετα, τα χαρακτηριστικά της ευσυνειδησίας και της διαθεσιμότητας σε καινούριες εμπειρίες δεν συνδέονται τυπικά με κάποιο συναίσθημα, αλλά σχετίζονται περισσότερο με μια γνωστική επεξεργασία.
Η πρωτοποριακή αυτή έρευνα προτείνει την εις βάθος μελέτη των emoji ως ένα μέσο μελέτης και αξιολόγησης της προσωπικότητας των ανθρώπων ανοίγοντας το πεδίο για την δημιουργία καινοτόμων ψυχομετρικών εργαλείων με βάση τις κοινωνικές και τεχνολογικές εξελίξεις.
Πηγές:
· Marengo, D., Giannotta, F. &Settanni M. (2017). Assesing personality usinh emoji: An exploratory study. Personality and Individual Differences, 112, 74-78.
· Cervone, D. &Pervin, L.A. (2013). Θεωρίες Προσωπικότητας: Έρευνα και Εφαρμογές. Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα.
