Ο Μιχάλης Ρέππας είναι σεναριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης και ηθοποιός. Με τον Θανάση Παπαθανασίου μετράνε μια κοινή πορεία κοντά στα σαράντα χρόνια, έχοντας δημιουργήσει διαχρονικά και επιτυχημένα καλλιτεχνικά έργα. Θέατρο, τηλεόραση και σινεμά. Έχουν δοκιμαστεί σε όλα τα είδη και μάλιστα πολυεπίπεδα. Όπως μου δήλωσε και ο ίδιος, τώρα πια δεν διαφωνούν σε τίποτα. Απλώς κάποιες στιγμές δεν αντέχουν ο ένας τον άλλο. Στις αρχές της φετινής τηλεοπτικής σαιζόν έκανε πρεμιέρα στον Alpha το νέο τους «παιδί», Η Κατάρα της Τζέλας Δελαφράγκα. Με αφορμή την σειρά αυτή τον φιλοξενώ στο yourearticles.
-Γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στο Λουτράκι. Πώς θυμάστε τα παιδικά σας χρόνια;
Νομίζω ότι είχα μια πολύ «ιδανική» παιδική ηλικία. Το Λουτράκι στην δεκαετία του 60 και του 70 ήταν σχεδόν ειδυλλιακό. Γιατί έχει υπέροχη παραλία, δεξιά (κοιτώντας προς τη θάλασσα) έχει τα Γεράνια και πίσω από το βουνό είναι το χωριό της μαμάς μου, η Περαχώρα, όπου περνούσα τα παιδικά καλοκαίρια μου γιατί η μαμά μου με παρκάριζε στη θεία μου (την αδερφή της) όπου ήμουν εντελώς ελεύθερος. Είχα ένα μπαμπά με κύρος, μια μαμά με γλύκα και έναν ήσυχο μικρότερο αδερφό. Δεν έχω κανένα παράπονο από τα παιδικά μου χρόνια. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν γνώρισα και τη σκληρότητα των ανθρώπων από πολύ μικρή ηλικία. Όχι βέβαια στο οικογενειακό μου περιβάλλον. Στον ευρύτερο κοινωνικό τομέα. Και ειδικά στο σχολείο. Τα παιδιά ήταν, είναι και θα είναι πάντα πολύ σκληρά. Γιατί ο άνθρωπος είναι ένα άγριο, βίαιο και ανελέητο θηλαστικό.
-Υπάρχει κάποια ανάμνηση που είναι έντονη μέχρι σήμερα;
Πάρα πολλές αλλά όχι τόσο σημαντικές για να τις μοιραστώ. Θέλω να πω ότι δεν μου συνέβη τίποτα συνταρακτικό, που να κάνει την παιδική μου ηλικία κάτι διαφορετικό από των πιο πολλών Ελλήνων της γενιάς μου.
-Σπουδάσατε στο Μαθηματικό Τμήμα Αθηνών αλλά το εγκαταλείψατε νωρίς. Τι εισπράξατε από τις σπουδές;
Πολλά. Πάρα πολλά. Κανένας ποτέ δεν έχασε από τη μόρφωση. Όπως τα βλέπω σήμερα τα πράγματα, θα έλεγα ότι ήταν αναπόφευκτο για μένα να προσανατολιστώ στο Θέατρο. Αυτό υπήρχε μέσα μου. Συνεπώς το μαθηματικό (εννοώ το διάβασμα για να μπω στο μαθηματικό) άνοιξε μέσα μου ένα άλλο ορίζοντα. Με έμαθε να συστηματοποιώ τη σκέψη μου και να αντιμετωπίζω κάθε «κείμενο» και κάθε καλλιτεχνικό έργο γενικότερα (εικαστικό, μουσικό κλπ) σαν μια δομή. Να αναλύω τα έργα των άλλων με τους δομικούς κανόνες που θέτουν τα ίδια τα έργα τους και να χτίζω τα δικά μου τηρώντας αυστηρά τους περιορισμούς που μου θέτει το θέμα του κάθε έργου με το οποίο καταπιάνομαι κάθε φορά.
-Και την Σχολή Σταυράκου δεν την ολοκληρώσατε. Εκεί τι κλίμα επικρατούσε;
Δεν ασχολήθηκα και πολύ. Ο κόσμος του Ελληνικού σινεμά ουδέποτε με σήκωνε. Αυτό απεδείχθη περίτρανα αργότερα. Όταν μπήκαμε στο σινεμά με την ταινία Safe Sex. Ο κόσμος του κινηματογράφου αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει τον Θανάση και μένα πάντα σαν εχθρούς.
-Τελειώσατε όμως τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Τι αποκομίσατε;
Πολλά. Πάρα πολλά. Όπως σας είπα από τη σπουδή μόνο κέρδη μπορείς να έχεις. Εξοικειώθηκα με το σώμα μου χάρη στα τεχνικά μαθήματα (κινησιολογία Μαρία Χορς, χορός Έλεν Τσουκαλά και ξιφασκία Χριστόφορος Μπουμπούκης). Γνώρισα ένα σπουδαίο πνευματικό άνθρωπο, τον Τάσο Λιγνάδη (τον μπαμπά του Δημήτρη) που με εισήγαγε στην ιστορική και θεωρητική προσέγγιση της θεατρικής γραμματείας με τόσο γοητευτικό, άμεσο και βιωματικό τρόπο. Όσο για την υποκριτική είχα την τύχη να με εγκρίνουν με τη βαθμολογία τους μερικοί από τους σημαντικότερους ηθοποιούς της μεταπολεμικής γενιάς. Αντιγόνη Βαλάκου, Ελένη Χατζηαργύρη, Μαίρη Αρώνη, Αντρέας Φιλιππίδης, Ιάκωβος Ψαρράς και πολλοί άλλοι.
-Σας γνωρίζουμε κυρίως ως συγγραφέα-σκηνοθέτη αλλά ξεκινήσατε τη πορεία σας ως ηθοποιός. Με τα Παιδιά του Εθνικού συνεργαστήκατε με τον Γιάννη Δαλιανίδη. Πως αναλογίζεστε τη συνεργασία αυτή;
Αγάπησα πολύ τον Γιάννη και νομίζω και αυτός με ξεχώρισε από την πρώτη στιγμή και με τίμησε με τη φιλία του. Το βιβλίο «Καλά Εσύ Έφυγες Νωρίς» του Χρόνη Μίσσιου, ο Γιάννης μου το σύστησε και μου το χάρισε όταν πρωτοεκδόθηκε. Ο Γιάννης υπήρξε ένας πολύ σημαντικός και βαθύς άνθρωπος. Και θα τολμήσω σήμερα να το πω. Ήταν πολύ πιο σημαντικός και πολυδιάστατος από το έργο του. Τον θυμάμαι πάντα με αγάπη.
-Με τον Δαλιανίδη βρεθήκατε ξανά το 1995 στο Τρίτο Στεφάνι, σε μια διαφορετική συνθήκη. Σε μια δραματική τηλεοπτική σειρά βασισμένη στο αριστούργημα του Κώστα Ταχτσή.
Ό,τι και να μου ζητούσε ο Γιάννης θα το έκανα. Το θεωρώ τιμή μου ότι έκανα τον πρώτο έρωτα της Νίνας και τον ευγνωμονώ για αυτό.
-Τηλεοπτικά, σας θυμάμαι και σε ένα επεισόδιο μιας αληθινής ιστορίας από την Ανατομία Ενός Εγκλήματος. Ήταν κόντρα ρόλος για εσάς;
Δεν νομίζω. Απλώς οι άνθρωποι μας κατατάσσουν κάπου και εκπλήσσονται όταν κάνουμε κάτι έξω από το «κουτί» όπου μας έβαλαν. Όπως και να έχει ευχαριστώ αναδρομικώς τον Πάνο Κοκκινόπουλο για τον ρόλο.
-Από νωρίς στραφήκατε στη συγγραφή σεναρίων. Ήταν κομβική η γνωριμία με την Άννα Βαγενά;
Όχι απλώς κομβική. Καθοριστική. Η Άννα Βαγενά δημιούργησε το ντουέτο Παπαθανασίου-Ρέππας. Εγώ δεν τον ήξερα τον Θανάση. Η Άννα μας έκανε το καλλιτεχνικό προξενιό.
-Το Κανάλι της Βαγγελίτσας ήταν μια αρκετά πρωτότυπη σειρά για τα τότε ελληνικά τηλεοπτικά δεδομένα. Οι λόγοι που οδήγησαν στη διακοπή της;
Μα δεν διεκόπη. Ήταν 13 επεισόδια και τέλος. Έτσι ήταν τότε η τηλεόραση.
-Μέσω της Άννας Βαγενά γνωριστήκατε με τον Θανάση Παπαθανασίου. Ήταν καρμική αυτή η ένωση;
Δεν μου αρέσουν οι λέξεις κάρμα, ειμαρμένη κλπ. Αλλά δεν μπορώ να μην παραδεχτώ ότι σχέση μου με τον Θανάση είναι το θεμέλιο της καλλιτεχνικής μου πορείας.
-Υπήρξαν δυσκολίες στην αρχή ή τα βρήκατε εύκολα;
Στην αρχή πάντα όλα είναι εύκολα όταν δυο άνθρωποι ταιριάζουν. Μετά αρχίζουν τα δύσκολα. Η καθημερινότητα, το άγχος και οι αγωνίες της νεότητας φέρνουν πολλή γκρίνια και πολλούς σφοδρούς καυγάδες. Τώρα που γεράσαμε, μαλώνουμε μεν αλλά ήπια.
-Θυμάστε τη στιγμή που γεννούσατε τις πρώτες κοινές σας σεναριακές σελίδες;
Ναι. Θυμάμαι. Αλλά γιατί ρωτάτε; Οι πρώτες σελίδες δεν είναι σημαντικότερες από τις επόμενες.
-Με ποιο τρόπο υλοποιείτε ένα σενάριο; Θέτετε τον κεντρικό άξονα και γεμίζετε τις επιμέρους σκηνές;
Πρώτα συναποφασίζουμε το θέμα και την βασική πλοκή. Κατόπιν στήνουμε όλο το πλέγμα της πλοκής. Οι διάλογοι είναι πάντα στο τέλος και είναι το εύκολο κομμάτι. Το δύσκολο είναι το μεσαίο. Η ολοκλήρωση της δομής. Στη φάση αυτή γίνονται και οι περισσότεροι καυγάδες μας.
-Υπάρχει περίπτωση να ξεκινήσετε εντελώς ανάποδα; Από το τέλος προς την αρχή ας πούμε;
Ξεκινάμε από το θέμα. Σε δεύτερη φάση αποφασίζουμε την βασική πλοκή. Μέρος αυτής είναι η έναρξη και το φινάλε. Δεν ξεκινάμε ποτέ από το φινάλε αλλά είναι από τα πρώτα πράγματα που αποφασίζουμε γιατί σίγουρα το φινάλε μιας ιστορίας είναι θεμελιακή απόφαση.
-Οι δυσκολίες που μπορεί να συναντήσει ένας σεναριογράφος από τη στιγμή που ολοκληρώνει ένα σενάριο μέχρι να πάρει το μεγάλο ΝΑΙ από τους ιθύνοντες;
Αυτές οι δυσκολίες ποικίλουν. Εξαρτιόνται από την ηλικία, το είδος μυθοπλασίας που υπηρετεί ο συγγραφέας και βέβαια από το ποιοι τον κρίνουν.
-Οι σεναριογράφοι που αποτελούν δικά σας ινδάλματα;
Να πω τον Γούντι Άλεν η θα με περάσετε για ψώνιο;
-Μετράτε ως δίδυμο μια διαδρομή σχεδόν σαράντα ετών. Το απόσταγμα αυτών των χρόνων από τότε ως σήμερα;
Δεν έχουμε σταματήσει να δουλεύουμε και κάποια στιγμή σε όλα αυτά τα 40 χρόνια για να κάτσουμε να αναλογιστούμε και να καταλήξουμε σε ένα συμπέρασμα. Και για να πούμε την μαύρη αλήθεια ούτε και θέλω να σταματήσω ποτέ για να αναλογιστώ και να νοσταλγήσω. Θέλω να δουλεύω μέχρι να πεθάνω.
-Οι λόγοι που συμφωνείτε αλλά και που διαφωνείτε;
Τώρα πια; Δεν διαφωνούμε σε τίποτα. Απλώς κάποιες στιγμές δεν αντέχουμε ο ένας τον άλλο.
-Υπήρξαν τσακωμοί που έφτασαν στα άκρα, μέχρι και το ενδεχόμενο διακοπής της συνεργασίας σας;
Ναι. Μια φορά. Πολύ παλιά. Επί Δις Εξαμαρτείν.
-Από που αντλείτε έμπνευση;
Η ζωή σε διαπερνά και σε διαποτίζει χωρίς να ξέρεις πως. Οι ιδέες γεννιούνται στο μυαλό μας χωρίς να ξέρουμε ποιος μηχανισμός κινήθηκε μέσα μας και ξαφνικά μας φαίνεται ωραία μια συγκεκριμένη ιδέα και μας ενεργοποιεί για να την κάνουμε πραγματικότητα.
-Έχετε δοκιμαστεί στη κωμωδία, τη μαύρη κωμωδία, την παρωδία και το δράμα. Τι εσωτερικές δημιουργικές ανάγκες καλύπτει αυτή η ποικιλία στη θεματολογία σας;
Που να ξέρω κι εγώ; Έτσι μας βγαίνει. Αυθόρμητα. Όπως η επιθυμία. Κάθεσαι να σκεφτείς γιατί επιθυμείς αυτό και όχι εκείνο; Τι ανάγκη σου καλύπτει; Εγώ δεν το σκέφτομαι. Απλώς υποκύπτω στις επιθυμίες μου.
-Ποιο είδος είναι πιο δύσκολο; Η κωμωδία ή το δράμα;
Και τα δυο είναι πολύ δύσκολα όταν τα κάνεις σοβαρά.
-Έχει άλλες απαιτήσεις ένα θεατρικό έργο από μια τηλεοπτική σειρά ή μια κινηματογραφική ταινία;
Κάθε μέσον δημιουργεί εκ των πραγμάτων το δικό του συντακτικό και την δική του ορθογραφία. Αυτό δεν σημαίνει ότι όταν σέβεσαι τους κανόνες ενός μέσου αλλάζεις προσωπικότητα. Η μανιέρα σου, ο τρόπος να βλέπεις τα πράγματα παραμένει πάντα ίδιος και πάντα αναγνωρίσιμος και στο θέατρο και στο σινεμά και στην τηλεόραση.
-Θεωρώ πως τα θεατρικά κυρίως έργα σας θέτουν έντονα κοινωνικούς προβληματισμούς, ταξικά θέματα, στερεοτυπικά συμπλέγματα και πολιτικά ζητήματα. Με την πάροδο των χρόνων έχουν λυθεί αυτά εντός της κοινωνίας μας;
Ναι πολλά θέματα έχουν λυθεί αλλά έχουν δημιουργηθεί άλλα τόσα. Έτσι είναι η ζωή. Με το ένα χέρι δίνει με το άλλο χέρι παίρνει.
-Σε τι κατάσταση βρίσκεται η σημερινή ελληνική κοινωνία;
Σε μια φράση το θέλετε; Δεν γίνεται αυτό.
-Πώς ηχούν στα αυτιά σας τα ολοένα αυξανόμενα φαινόμενα γυναικοκτονιών αλλά και η ενδοσχολική βία;
Η αλήθεια είναι ότι η μη τήρηση των νόμων και η χρόνια ατιμωρησία έχουν σαν αποτέλεσμα την διαρκή διόγκωση της παραβατικότητας στη χώρα μας.
-Σας επισκέφτηκε ποτέ writer’s block;
Τι είναι αυτό;
-Ξεχωρίζετε κάποια αγαπημένη δουλειά ή είναι όλες παιδιά σας;
Όχι. Έχω αγαπημένες δουλειές. Γενικά τα έργα μας τα χωρίζω μέσα μου σε έργα δεξιοτεχνίας και έργα ψυχής. Στην δεύτερη κατηγορία είναι τα έργα μας που νιώθω ότι περιέχουν σημαντικό κομμάτι της ψυχής μου. Κάποια έργα που μοιάζουν με προσωπική εξομολόγηση στον θεατή.
-Γράφετε με την ίδια όρεξη μετά από τόσα χρόνια ή ο χρόνος φέρνει ρουτίνα στο γράψιμο;
Γράφω πάντα με την ίδια όρεξη. Ποτέ δεν κάνω κάτι ρουτινιέρικο. Μπορεί να κάνω κάτι αποτυχημένο αλλά ποτέ κάτι που μου προκαλεί πλήξη.
-Ποια είναι τα στοιχεία που καθορίζουν ένα προϊόν τηλεοπτικής μυθοπλασίας ως πετυχημένο;
Η επιδραστικότητα του. Να το πω και πιο νεανικά; Η virality της κάθε δουλειάς.
-Πώς κρίνετε την σημερινή ελληνική τηλεοπτική μυθοπλασία;
Εγώ πως την κρίνω; Η δουλειά μου δεν είναι να κρίνω. Η δουλειά μου είναι να κρίνομαι.
-Πρόσφατα, έκανε πρεμιέρα στον Alpha το τελευταίο σας τηλεοπτικό δημιούργημα, η Κατάρα της Τζέλας Δελαφράγκα. Πως γεννήθηκε αυτή η σειρά;
Ε δεν θυμάμαι. Πάντα θέλαμε να κάνουμε κάτι σαν το Κλάμα Βγήκε Απ’ Τον Παράδεισο στην τηλεόραση. Και να που έγινε.
-Αποτελεί την πρώτη καθαρόαιμη τηλεοπτική σειρά-παρωδία της ελληνικής τηλεόρασης όπου γνωστές τηλεοπτικές σειρές σατιρίζονται. Ήταν ρίσκο μια τέτοια δουλειά ως τηλεοπτικό είδος;
Κάθε δουλειά είναι ρίσκο. Ξέρετε κάποια σίγουρη δουλειά; Να μου την πείτε να πάω να την κάνω.
-Δίχασε αρκετά το τηλεοπτικό κοινό. Το περιμένατε;
Δεν κατάλαβα ότι δίχασε. Που το είδατε αυτό;
-Νιώθετε άγχος μετά από τόσα χρόνια; Ο ανταγωνισμός, τα νούμερα;
Άγχος νιώθω πάντα. Και πάντα κοιτάζω με αγωνία τις τηλεθεάσεις.
-Τι ονειρεύεστε για τη Κατάρα της Τζέλας Δελαφράγκα;
Να αγαπηθεί από τους Έλληνες όσο και το Κλάμα Βγήκε Απ’ Τον Παράδεισο.
-Τι άνθρωπος είναι ο Μιχάλης Ρέππας;
Εμένα ρωτάτε; Τι μπορεί να απατήσω εγώ; Καλός άνθρωπος.
-Πότε κλάψατε τελευταία φορά;
Δεν θυμάμαι αλλά σίγουρα ήταν πρόσφατα γιατί κλαίω συχνά. Μπορεί να δω κάτι στην τηλεόραση και να συγκινηθώ. Η να ακούσω ξαφνικά ένα παλιό τραγούδι και να δακρύσω.
-Το καταφύγιο σας όταν όλα σκοτεινιάζουν;
Το σπίτι μου. Η φωλιά μου. Μου αρέσει πολύ να κοιμάμαι.
-Ο μεγάλος σας φόβος;
Η φθορά και ο θάνατος.
-Νιώθετε πληρότητα για όσα έχετε καταφέρει;
Όχι. Όταν ολοκληρώνεται κάτι χαίρομαι για λίγο και μετά έρχεται το επόμενο έργο για να μπω ξανά στην ίδια κοπιώδη και αγωνιώδη δοκιμασία.
-Αν μπορούσατε να γυρίσετε τον χρόνο πίσω υπάρχει κάτι που θα αλλάζατε;
Τώρα που το σκέφτομαι τίποτα.
-Πώς φαντάζεστε τη τελευταία μέρα σας στη γη;
Να εργάζομαι.
-Τα όνειρά σας για το μέλλον;
Να έχω τους ανθρώπους μου γύρω μου.
-Η συμβουλή που θα δίνατε σε έναν άνθρωπο για να κάνει τα όνειρα του πραγματικότητα;
Να μην κάνει όνειρα. Να προσπαθεί να ακούει τη ζωή και να πάει εκεί που του δείχνει η ζωή.
-Τι σας έρχεται στο μυαλό όταν λέτε το όνομα Μιχάλης Ρέππας;
Η μούρη μου. Και αυτό δεν μου αρέσει καθόλου.
-Κύριε Ρέππα σας ευχαριστώ πολύ για την επικοινωνία μας.
Και εγώ σας ευχαριστώ.
Μιχάλης Ρέππας: εδώ
Συνέντευξη στον Χρήστο Ηλιόπουλο
