Καλοκαιράκι, οι περισσότεροι έχετε διαλέξει ή πρόκειται να διαλέξετε τα βιβλία που θα αγοράσετε για να διαβάσετε στις διακοπές σας. Σας έχει τύχει να διαβάζετε εξαιρετικές κριτικές για ένα βιβλίο, να το αγοράζετε και μετά να κλαίτε τα λεφτά σας; Προφανώς, όλοι κάποτε την έχουμε πατήσει. Το γεγονός αυτό λοιπόν με οδήγησε στην κατάρτιση ενός καταλόγου κριτηρίων αποφυγής βιβλίων, που – ας τεθεί κομψά – μας παρασύρουν σε αναγνωστικές απογοητεύσεις...
Ο τίτλος: οφείλει να είναι μία λέξη, το πολύ δυο ή τρεις και όχι ολόκληρη πρόταση μελοδράματος ή κάτι αφόρητα κλισέ.
Βρισκόμενοι ακόμα στο εξώφυλλο, μια αρνητική ένδειξη είναι και ο χαρακτηρισμός του βιβλίου ως «το πιο ανατρεπτικό/συγκλονιστικό/ σπαρακτικό/κλπ μυθιστόρημα του κόσμου/της χρονιάς/του γαλαξία» (ας το πει και κανένας άλλος αυτό, για παράδειγμα αναγνώστης)
Αποφεύγουμε τους συγγραφείς που αυτοπροσδιορίζονται οι ίδιοι ή μέσω των διάφορων κλακαδόρων τους ως «σπουδαίοι», «μοναδικοί», «ανεπανάληπτοι», «βασίλισσες» και «βασιλιάδες» (κάθε πόλη κράτος άλλωστε είχε την βασίλισσα και τον βασιλιά της). Αυτοί οι χαρακτηρισμοί αποδίδονται από αυλικούς και είναι εκτός πραγματικότητας. Αυτό το τοξικό συνήθως fan club επιτίθεται και προσπαθεί να εκμηδενίσει κάθε διαφορετική άποψη για το είδωλο τους. Οι συγγραφείς χρειάζονται αναγνώστες, όχι ακολούθους. Oφείλουν να μιλάνε μέσω του έργου τους και μόνο, τα καλογραμμένα έργα άλλωστε κερδίζουν τους πάντες. Η κορυφαία -ίσως- διάκριση για συγγραφέα, το Νόμπελ της λογοτεχνίας, δίνεται σε έναν συγγραφέα, διαφορετικό κάθε χρόνο. Οπότε με ποιο κριτήριο κάποιος μπορεί να θεωρείται ο καλύτερος ή η καλύτερη όλων; Απλώς δεν παίζει, ο χρόνος είναι ο μόνος αμείλικτος κριτής για όλους.
Στο ίδιο πλαίσιο, φεύγουμε μακριά όταν διαβάζουμε τσιτάτα τύπου «αληθινή ιστορία». Δηλαδή οι άλλες τι είναι, παρθενογενέσεις; Τα πάντα στην λογοτεχνία είναι έρωτας/πόλεμος/θάνατος (όπως έχει ειπωθεί), επομένως όλα έχουν συμβεί κάπου κάποτε και όλα τα μεταμφιέζει ο συγγραφέας με την μυθιστορία, αλλιώς μιλάμε για ρεπορτάζ και όχι μυθιστόρημα (αν και εκεί συχνά καλπάζει η φαντασία).
Το ίδιο το εξώφυλλο: πολύ χρώμα, πουλιά, άνθος, αλλά και όπλα, αίμα, κραυγαλέα σκίτσα, χρώματα και πούλουδα αντισταθμίζουν την μετριότητα ή και την ανυπαρξία. Το καλό βιβλίο μιλά με το «σώμα» του σε μίνιμαλ συσκευασία. Τα φρου φρου και αρώματα αποσκοπούν στη δημιουργία εντυπώσεων αποσκοπώντας συνήθως να κρύψουν τις αδυναμίες του βιβλίου.
Ένδειξη αποτελεί και το βιογραφικό του συγγραφέα όταν αναγράφονται οι επιτυχίες του και το μεγαλείο του. Για ποιον λόγο πρέπει να μας υπενθυμίζεται ότι έχει γράψει επιτυχίες, ειδικά όταν πρόκειται για Έλληνες συγγραφείς; Ένα μεγάλο χωριό είναι η Ελλάδα και όλοι λίγο πολύ γνωρίζονται μεταξύ τους. Το ίδιο ισχύει και για απεριόριστες ευχαριστίες του ιδίου, αφιερώσεις, ατελείωτους προλόγους και γενικά οτιδήποτε είναι εκτός της μυθιστορίας και εντός γλειψίματος.
Το πλήθος των αντιτύπων που αναγράφεται: 5000 αντίτυπα, 500000, 500000 κοκ. Αυτά ούτε ο λογιστής του εκδοτικού δεν τα γνωρίζει καλά καλά και στην τελική είμαστε μια σταλιά χώρα των Βαλκανίων με μια γλώσσα που δεν ομιλείται παγκοσμίως για να αιτιολογούνται τέτοια νούμερα. Ξέρετε πόσα αντίτυπα πούλησε η πρώτη ποιητική συλλογή του Σεφέρη; Μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού. Αντίθετα, οι «50 αποχρώσεις του γκρι» ξεπούλησαν τρελά. Τι μας λέει επομένως αυτό; Ότι οι αριθμοί δε λένε την αλήθεια, στον ίδιο εκδοτικό συναντάμε συγγραφείς των 5000 χιλιάδων αντίτυπων και των 100.000. Ποια επίδοση είναι καλή τελικά; Ο πρώτος συγγραφέας που πούλησε 5000 αντίτυπα είναι αποτυχημένος με βάση το κριτήριο αυτό όταν στον ίδιο εκδοτικό άλλος συγγραφέας πούλησε 100.000 αντίτυπα. Εσείς είστε αναγνώστες και θέλετε να διαβάσετε ένα καλό βιβλίο, όχι ένα βιβλίο το οποίο υποτίθεται «πουλάει» ως μούφα ”best seller”.
Ο αυστηρός στερεότυπος χαρακτηρισμός: «αστυνομικό», «ψυχολογικό θρίλερ», «ιστορικό μυθιστόρημα» κλπ. Τα καλά βιβλία είναι ανένταχτα. Επίσης, δεν διαβάζουμε ανά κατηγορία, αλλά καθετί καλογραμμένο.
Αποφυγή όποιου βιβλίου έχει πάνω από 30-40 πεντάστερες κριτικές στο Goodreads. Πρόκειται είτε για εμπορική συναλλαγή ατόμων του ιδίου εκδοτικού με διαφορετικά προφίλ, είτε για φίλους του συγγραφέα που προσπαθούν να σηκώσουν το βιβλίο. Πόσοι Τσέχωφ χωράνε πια στην Ελλαδίτσα; Γενικά καλό είναι να μην αποκομίσετε άποψη για ένα βιβλίο από το Goodreads.
Ως συνέχεια του προηγούμενου, ύποπτη είναι η χρήση περσόνων για την προώθηση του βιβλίου. Τα καλά έργα δεν χρειάζονται συστάσεις, ειδικά εμπορικές.
Last but not least σημάδι αποτελεί το να είναι ο ίδιος ο συγγραφέας περσόνα. Ηθοποιός, παρουσιαστής, φεισμπουκολόγος, ινσταγκράμερ, ινφλουένσερ, πετυχημένος οικογενειάρχης, επαγγελματίας κ.α. Πού να βρει χρόνο για να γράψει ή να διαβάσει; Κοινή λογική. Μην περιμένετε λοιπόν αριστουργήματα, αν δεν το έχει αναλάβει ομάδα συγγραφέων του εκδοτικού οίκου (ghostwriters).
Ό,τι και αν επιλέξετε τελικά για να διαβάσετε, να έχετε ένα όμορφο καλοκαίρι και να γεμίσετε τις μπαταρίες σας! Φιλιά, τα λέμε από Σεπτέμβριο!
