Your e-articles

Η γυναίκα που τίκτει

Ο βασικός στόχος της ζωής μιας γυναίκας ήταν το να μεγαλώσει σωστά τα παιδιά της και να σταθεί αντάξια του συζύγου της. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως εάν πετύχαινε τους παραπάνω σκοπούς της, τότε καταξιωνόταν από την κοινωνία. Κυρίαρχος στόχος όχι μόνο της ζωής της γυναίκας, αλλά και της συγκρότησης της οικογένειας ήταν η τεκνοποίηση. Πίσω από αυτή την πρακτική βρίσκονταν οι λόγοι της κληρονομιάς, της συνέχισης της οικογένειας και του ονόματος του πατέρα, αλλά και η εξασφάλιση της φροντίδας των γονέων όταν πλέον θα διανύουν τη δική τους πορεία προς το τέλος της ζωής τους.

Όσον αφορά το κομμάτι των εκτρώσεων, βαρύνουσας σημασίας αποτελεί το γεγονός πως θεωρούταν μια πράξη όχι απλά παράνομη, αλλά καταδικαστέα. Παρόλα αυτά, επιτρέπονταν μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, δηλαδή σε ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, όπως ήταν οι παράνομες σχέσεις ή η έλλειψη σύναψης γάμου. Στις περιπτώσεις αυτές, η τεχνολογία της εποχής ακολουθούσε την πρακτική της χρήσης είτε τεχνιτών μέσων είτε χημικών.

Επιστρέφοντας και πάλι στο κομμάτι του τοκετού, θα ήταν παράληψη εάν δεν αναφερθεί πως ο τοκετός τη δεδομένη εποχή αποτελούσε ένα μελανό σημείο, μιας και προκαλούσε αρκετές φορές το θάνατο είτε της εγκυμονούσας γυναίκας είτε του νεογέννητου παιδιού. Με την εξέλιξη της ιατρικής παρατηρείται ο περιορισμός μαγικών μεθόδων ή προσευχών με σκοπό την παρέμβαση του θείου για σωτήρια απόληξη. Μοιάζει μια φυσιολογική ανθρώπινη αντίδραση, ειδικά αν αναλογιστούμε την παρουσία μαιευτηρίων μόνο στα αστικά κέντρα, αλλά ακόμα και σε εκείνα σπάνιζαν. Αξίζει να σημειωθεί πως τη διάρκεια από την Πρώιμη εποχή έως και τις Εικονομαχίες δεν υπήρχε κάποιο μαιευτήριο ή λοχοτομείο.

Παράλληλα, η χειρουργική μέθοδος δεν είχε αναπτυχθεί σχεδόν καθόλου, με αποτέλεσμα η καισαρική μέθοδος να μην επιδιώκεται, λόγω φόβου για επικείμενη μόλυνση. Όταν υπήρχαν δύσκολοι τοκετοί, πάντοτε σε προτεραιότητα βρισκόταν η ζωή της γυναίκας, μιας και θεωρούσαν τη ζωή της πολυτιμότερη, καθώς μπορούσε να φέρει στον κόσμο άλλα παιδιά. Ωστόσο, όταν οι συνθήκες ήταν ακόμα πιο δύσκολες, σε περιπτώσεις δηλαδή άρρωστων γυναικών, οι άνθρωποι κατέφευγαν στην μαγεία και αναζητούσαν τη βοήθεια μάντεων. Η Εκκλησία διαφωνούσε κάθετα σε αυτή την πρακτική και προσπαθούσε να κατευθύνει τους πιστούς στην ίδια. Ακόμη και σε καταστάσεις βαριάς νόσησης παρατηρούνταν φαινόμενα ανάμειξης χριστιανικών στοιχείων με παγανιστικά και μαγικά, ενώ μια ακόμα πρακτική αντιμετώπισης επικίνδυνων τοκετών ήταν η αναζήτηση της παρέμβασης των Αγίων. Όλα τα παραπάνω φυσικά, αποδεικνύουν πως οι Βυζαντινοί είχαν ξεκάθαρη γνώση των δυσκολιών και των κινδύνων που διέτρεχαν οι γυναίκες κατά την πιο μαγική στιγμή της ζωής τους.

Ο θηλασμός

Κατά την περίοδο των πρώτων Βυζαντινών χρόνων στην Αίγυπτο, συναντάμε μια κομβική άποψη για το θηλασμό, η οποία μας γυρνά αιώνες πίσω, κατά την περίοδο της Ύστερης Αρχαιότητας. Συγκεκριμένα, πρόκειται για την άποψη πως ο θηλασμός αποτελούσε μια πράξη κοινωνικά κατακριτέα, μιας και χαρακτηριζόταν ως ανάρμοστος και απρεπής. Ταυτόχρονα, ο θηλασμός αποτελεί μερικές φορές αιτία αντισύλληψης, γεγονός προς αποφυγήν, ειδικά για τις εύπορες οικογένειες που είχαν την οικονομική δυνατότητα να κάνουν πολλά παιδιά. Ενδιαφέρον έχει η παρουσία της τροφού. Στις εύπορες οικογένειες ο θηλασμός αποτελούσε ρόλο της τροφού, η οποία και ήταν οικόσιτη. Στις φτωχές οικογένειες ίσχυε ακριβώς το ίδιο, μόνο που η τροφός βρισκόταν εκτός σπιτιού.

Αντίθετα με αυτή την κοινωνική νόρμα ήταν τα αγιολογικά κείμενα, τα οποία όχι απλά θεωρούσαν το θηλασμό σαν κάτι φυσιολογικό και χωρίς να χωρά καμιά ντροπή, αλλά επίσης έθεταν την άποψη πως η ίδια η μητέρα θα πρέπει να θηλάζει το μωρό της. Καταλαβαίνουμε λοιπόν, πως τα αγιολογικά κείμενα ήταν εκ διαμέτρου αντίθετα προς τα κοσμικά κείμενα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως στα αγιολογικά κείμενα παρουσιάζονται οι Αγίες να θηλάζουν. Φυσικά αυτές τις εικόνες δεν τις συναντάμε στα Πρώιμα Βυζαντινά χρόνια. Όλα τα παραπάνω, λοιπόν, οδηγούν στο συμπέρασμα πως οι γυναίκες της εποχής είχαν βαθιά επίγνωση της σημασίας του θηλασμού σε επίπεδο αναγκαιότητας.

Κλείνοντας, σχετικά με τον απογαλακτισμό, δεν υπήρχε στα αγιολογικά κείμενα κάποια συγκεκριμένη πληροφορία. Ωστόσο, γενικά γνωρίζουμε ότι το πιο σύνηθες ήταν η περίοδος που τα παιδιά ξεκινούσαν την εκπαίδευσή τους, δηλαδή στις ηλικίες έξι με επτά ετών. Άλλωστε, η σημασία του απογαλακτισμού ήταν μείζονος σημασίας σε σημείο να θεωρείται συμβολικά πως χωρίζει τη ζωή του ανθρώπου σε δυο περιόδους.

Οι ρόλοι της ως μητέρα

Τα παιδιά είχαν πάντοτε μια ξεχωριστή σχέση με τη μητέρα. Το δέσιμο όχι μόνο συναισθηματικά, αλλά και σε σχέση με την καθημερινή τους ζωή ήταν τόσο έντονο που τους ακολουθούσε ως το τέλος της ζωής τους. Τα παιδιά όφειλαν σε κάθε ηλικιακή φάση να τιμούν τη μητέρα τους. Όταν για παράδειγμα ήταν ανήλικα, όφειλαν να υπακούν τυφλά τη μητέρα τους και όταν πλέον ενηλικιωνόντουσαν οι σχέσεις τους με τη μητέρα δυνάμωναν ακόμα περισσότερο αφού εκείνοι ήταν οι υπεύθυνοι για τη φροντίδα και την προστασία της.

Συγκεκριμένα, στις περιπτώσεις των Αγίων, τα παιδιά προτού ακολουθήσουν το μοναστικό βίο έπρεπε να έχουν εξασφαλίσει πως θα βαίνει καλώς η ζωή της μητέρας τους. Το δέσιμο που είχαν τα παιδιά με τη μητέρα φαίνεται και μέσα από πολλές καταγραφές που έχουν υπάρξει σχετικά με τη ζωή όσων Αγίων ήθελαν να ακολουθήσουν το μοναστικό βίο. Σε αυτές τις ιστορίες συναντάμε πολλές φορές στη θέση της Αγίας την ίδια τη μητέρα ή και τα παιδιά, όπου στην κάθε περίπτωση είτε τα παιδιά είτε η μητέρα αντίστοιχα, έκαναν ταξίδια για να μπορέσουν να διαχειριστούν τη στεναχώρια τους.

Σε άλλες πηγές πληροφορούμαστε πως οι Άγιοι και οι Άγιες αναγκάζονταν να τερματίσουν τη μοναστική ή ασκητική ζωή τους, για να μπορέσουν να είναι δίπλα στην οικογένειά τους και να διατηρήσουν δυνατό το δεσμό αυτό μητέρας – παιδιού. Σχετικά με τα αγιολογικά κείμενα, με το πέρας του χρόνου οι Άγιοι παρουσιάζονται να ξεπερνούν τα γήινα συναισθήματα και να αποκολλούνται από το δεσμό αυτό, με σκοπό να ενωθούν ψυχικά μονάχα με το Θεό. Παρόλα αυτά, οι γυναίκες ήταν εκείνες που κάποιες φορές υπέκυπταν στα γήινα συναισθήματά τους και επέστρεφαν πίσω στα παιδιά τους.