«Οι συναισθηματικές μας εμπειρίες, είτε μας αρέσει είτε όχι, δημιουργούν πάντα συναισθηματικές ουλές. . . »
Εκτός από τις μεγαλύτερες τραγωδίες της ζωής, αναρίθμητα πράγματα με μικρότερες συνέπειες μας φέρνουν συνεχώς μικρές δυστυχίες και πόνο στην καρδιά.
Εμείς θέλουμε να τα αποφύγουμε, αλλά δεν τα βλέπουμε μέχρι να μας χτυπήσουν την πόρτα.
Εκεί, στο σκοτάδι της άγνοιάς μας, την ώρα που μοιρολογούμε και γκρινιάζουμε λέγοντας «γιατί να μου συμβεί», μπορούμε να βρούμε τις κρυφές αιτίες του ανθρώπινου πόνου μας και να ανακαλύψουμε τη μέθοδο με την οποία θα τα διαχειριστούμε ή θα τα αποφύγουμε.
Είναι σαν να πρέπει να περάσουμε από ένα μακρύ, σκοτεινό δωμάτιο από αυτά που υπάρχουν στα Game Rooms γεμάτο εμπόδια. Ψάχνοντας στο σκοτάδι με αργά βήματα την έξοδο, θα σκοντάψουμε, θα μελανιάσουμε, αλλά θα κάνουμε πρόοδο.
Αν υπήρχε όμως ένα μαγικό κουμπί να φωτίσει τον δρόμο σας, θα το πατούσατε;
Στο δικό μου ταξίδι Προσωπικής Ανάπτυξης είδα ξεκάθαρα σημάδια του παρελθόντος που δεν ήθελα να αναγνωρίσω ως πληγές. Που δεν θεωρούσα ότι ήταν τραύματα. Που θεωρούσα ότι ήταν τραύματα αλλά είχαν επουλωθεί. Αλλά δεν είχαν επουλωθεί.
Αφορμή για το δικό μου το ταξίδι ήταν μια απειλητική για την ζωή αυτοάνοση ασθένεια της μητέρας μου. Αν εξερευνούσα το «γιατί» συνέβη και το έβρισκα, ίσως να μπορέσω να προστατευτώ. Ίσως να μπορέσω να τη βοηθήσω περισσότερο. Για όποιο λόγο όμως και αν ξεκίνησα, ανακάλυψα μερικά ενδιαφέροντα πράγματα:
- Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε τραύματα που τα αγνοούμε
- Αναγνωρίζουμε κάποια τραύματα μόνο όταν συνδεθούμε με τον πόνο κάποιου άλλου ή από μία αντίδρασή μας σε μία κατάσταση η οποία δεν είναι η αναμενόμενη για εμάς
- Είμαστε γεμάτοι περιοριστικές πεποιθήσεις, προκαταλήψεις και στερεότυπα
- Ό,τι κάνουμε στη ζωή μας και στον εαυτό μας, ξεκινάει από μια «καλή πρόθεση»
- Δυσκολευόμαστε να επικοινωνήσουμε με τους άλλους (δεν μας καταλαβαίνουν/δε τους καταλαβαίνουμε)
- Σχεδόν όλοι, κουβαλάμε μία ενοχή μέσα μας, ένα φορτίο που είναι πάντα εκεί
- Πολλοί από εμάς είμαστε θύματα της Γνωστικής Παραμόρφωσης (συμφωνώ σε κάτι για το οποίο αισθάνομαι εντελώς αντίθετα, γιατί είμαι κοινωνικό ον)
- Συγχωρούμε πιο εύκολα τους άλλους, όχι όμως τον εαυτό μας
Όλα αυτά είναι «φυσιολογικά», ή όχι;
Πίστευα ότι δεν είχα κάποιο μεγάλο τραύμα, ότι δεν είχα ζήσει μια φοβερή φυσική καταστροφή ή κακοποίηση στην παιδική ηλικία. Έτσι νόμιζα, αγνοώντας ότι το μυαλό μπορεί να κλειδώσει αναμνήσεις που είναι εξαιρετικά τραυματικές.
Παίρνοντας το βιβλίο – αριστούργημα στα χέρια μου, The Body Keeps the Score, είδα μία εντελώς άλλη αντίληψη γι΄αυτό που εγώ θεωρούσα τραύμα.
Βλέπετε, μέσω της εκπαίδευσης και μέσω της βιωματικής εμπειρίας, αποθηκεύουμε στο μυαλό μας αλλά και στην ψυχή μας, γεγονότα, ιδέες, έννοιες τα οποία συσσωρεύονται και δίνουν τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας, είτε το θέλουμε είτε όχι. Και αυτό που επηρεάζει περισσότερο, είναι οι τραυματικές βιωματικές εμπειρίες που ακόμη αντηχούν στο σώμα μας.
Το περίπλοκο όχημα που λέγεται άνθρωπος
Διαβάζοντας το βιβλίο αυτό, παρατήρησα κάποιες κοινές «παρενέργειες» ενός τραύματος:
- Δυσκολία μνήμης – εστίασης
- Δυσκολία χαλάρωσης – ύπνου
- Αισθητηριακή Υπερφόρτωση – Φιλτράρισμα του τι έχει σημασία και τι όχι (κλείσιμο του εαυτού για προστασία)
- Δυσκολία στην Εμπιστοσύνη
- Δυσκολία στην Φαντασία και Δημιουργικότητα
- Χαμηλή Αυτοπεποίθηση – Τελειομανία
- Κόπωση και εξάντληση (χωρίς σωματική κούραση)
- Δυσκολία στην Παρακίνηση του εαυτού (νόημα-σκοπός)
Θα μπορούσε να είναι η αιτία που δεν καταφέρνουμε να πετύχουμε όλα όσα θέλουμε; Μήπως εκεί κρύβεται το μυστικό για να κάνουμε τα όνειρά μας πραγματικότητα;
Υπάρχουν ειδικοί και επιστήμονες που μπορούν να μιλήσουν εξειδικευμένα για το τραύμα και τι σημαίνει. Αυτό το βιβλίο όμως, πάει ένα βήμα παραπέρα για όποιον θέλει να εξερευνήσει εις βάθος το πώς μια τραυματική εμπειρία του παρελθόντος, μπορεί να αιμορραγεί στο μέλλον μας.
Θα αναφέρω πολύ συνοπτικά κάποιες από τις βασικές αξιώσεις του βιβλίου:
Το τραύμα είναι απίστευτα κοινό στην κοινωνία μας
Το τραύμα είναι πολύ πιο διαδεδομένο στην κοινωνία μας από ό, τι αντιλαμβανόμαστε και η αλήθεια είναι ότι μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε.
Τα τραύματα οφείλονται σε μια εμπειρία ακραίου στρες ή πόνου που αφήνει ένα άτομο να αισθάνεται αβοήθητο, ή υπερβολικά συγκλονισμένο, αδύναμο να αντιμετωπίσει τις αντιξοότητες.
Εμπειρίες όπως πόλεμος, βίαια εγκλήματα και ατυχήματα μπορούν να αλλάξουν τη ζωή αυτών που πλήττονται, καθώς και τη ζωή των φίλων και της οικογένειάς τους.
Οι τραυματίες συχνά υποφέρουν από διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD), η οποία μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη και κατάχρηση ουσιών.
Επιπλέον, οι άνθρωποι με τραύμα, τείνουν να δυσπιστούν σε οποιονδήποτε δεν έχει βιώσει τα ίδια βάσανα και υποθέτουν ότι κανείς δεν μπορεί να τους καταλάβει.
Δυσκολεύονται να εμπιστευτούν ακόμη και αυτούς που τους αγαπούν περισσότερο, συμπεριλαμβανομένων των συντρόφων και των παιδιών τους και αυτό μπορεί να είναι πολύ δύσκολο για τους φίλους και τις οικογένειές τους, οδηγώντας συχνά σε αποξένωση ή διαζύγιο.
Τα «ταξίδια» στο παρελθόν προκαλούν στους ανθρώπους να ξαναζήσουν την ψυχική και σωματική εμπειρία του τραύματος όταν τα θυμούνται
Σας έχει τύχει να θυμηθείτε μία δύσκολη στιγμή και την ίδια ώρα να νιώσετε ένα σφίξιμο στο στομάχι ή στο στήθος ή να ανεβεί το αίμα στο κεφάλι σας; Εάν ναι, τότε μπορείτε να καταλάβετε το πώς οι αναμνήσεις του τραύματος μπορούν να επηρεάσουν το σώμα.
Όταν ένας πάσχων από PTSD θυμάται το τραύμα του, το σώμα και ο εγκέφαλός του μπαίνουν σε κατάσταση υψηλής πίεσης, καθώς βιώνουν την ανάμνηση σαν να ήταν πραγματική.
Αυτό ονομάζεται αναδρομή, μια επίδραση του τραύματος που μελέτησε ο συγγραφέας σε ένα πείραμα που πραγματοποίησε με τους ασθενείς του.
Οι αναδρομές σε ένα τραύμα ενεργοποιούν το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου (αναμνήσεις, αφή, μυρωδιά, συναισθήματα) και απενεργοποιούν το αριστερό (λογική, λέξεις, γεγονότα).
Στην ουσία, δεν επικοινωνεί το μέρος του εγκεφάλου που ελέγχει τα συναισθήματα με το μέρος που ελέγχει τη λογική μας. Γι’αυτό όταν λέμε σε κάποιον «μην στεναχωριέσαι», δεν μπορεί να λειτουργήσει με την λογική πάντα. Δοκιμάστε το σε έναν έφηβο που είναι εκτός εαυτού και θα καταλάβετε τι εννοώ.
Αυξάνονται τα επίπεδα ορμόνης του στρες και παραμένουν υψηλά. Για τους ψυχικά υγιείς, οι ορμόνες του στρες θα αυξηθούν και θα μειωθούν μόλις περάσει μια απειλή. Αλλά για όσους έχουν τραύμα στο παρελθόν, αυτές οι ορμόνες χρειάζονται πολύ περισσότερο χρόνο για να επιστρέψουν στα φυσιολογικά επίπεδα και επηρεάζουν τη μνήμη και την προσοχή, καθώς και τον ύπνο. Μακροπρόθεσμα η συνεχώς αυξημένη κορτιζόλη, μπορεί να συνδεθεί με τα αυτοάνοσα νοσήματα.
Το παιδικό τραύμα έχει αρνητικές επιπτώσεις για όλη μας τη ζωή
Αν ως ενήλικες δυσκολευόμαστε να ξεπεράσουμε μία τραυματική εμπειρία, φανταστείτε πόσο δύσκολο είναι για ένα παιδί.
Το τραύμα σε ένα παιδί λεηλατεί την παιδική του ηλικία, ειδικά όταν ο εγκέφαλός τους είναι ακόμη σε ανάπτυξη. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο να βιώσουν αρνητικές συνέπειες στη ζωή τους ακόμη και μετά την ενηλικίωση.
Δημιουργεί αρνητικά πρότυπα σκέψης που μας ακολουθούν σε όλη μας τη ζωή.
Εθισμός στο τραύμα
Είναι δυνατόν άνθρωποι με τραυματικές εμπειρίες να προσπαθήσουν να προκαλέσουν τραυματισμό στον εαυτό τους με διάφορους τρόπους, έτσι ώστε να ξανασυνδεθούν με το τραύμα τους, προκειμένου να αισθάνονται κάτι περισσότερο από ένα «κενό».
Οι τραυματισμοί αυτοί μπορεί να είναι μέσω επικίνδυνου τρόπου ζωής, αυτοτραυματισμό αλλά ακόμη και επιλογή ανθρώπων που μπορεί να τους πληγώσουν. Όταν λείπει το εσωτερικό κέντρο αίσθησης ασφάλειας, χάνουν την «πυξίδα» που μπορεί να τους βοηθήσει να διακρίνουν την ασφάλεια από τον κίνδυνο.
Οι θετικές αναμνήσεις αλλάζουν, οι τραυματικές όχι
Ο συγγραφέας παρατήρησε ότι ενώ σε γενικές γραμμές θυμόμαστε τα συναισθήματα που αισθανθήκαμε σε μια θετική εμπειρία, δεν μπορούμε να θυμηθούμε με πλήρη λεπτομέρεια όλα όσα συνέβησαν. Αν πούμε λοιπόν μια ιστορία πολλές φορές, είναι πιθανόν να αλλάξουν αρκετές λεπτομέρειες.
Το αντίθετο συμβαίνει όμως με τις τραυματικές εμπειρίες. Εκεί δεν υπάρχει αλλαγή ούτε αναθεώρηση.
Το τραύμα μένει μαζί μας, τόσο στο σώμα όσο και στον εγκέφαλό μας.
Πώς μαθαίνουν οι άνθρωποι να ζουν μαζί του;
Το σώμα και το μυαλό μας μοιράζονται μια στενή σχέση. Για να ζήσουμε μια ισορροπημένη, σταθερή ζωή, πρέπει να καταλάβουμε πώς λειτουργούν τα συναισθήματά μας και πώς επηρεάζουν το σώμα μας. Δυστυχώς, το τραύμα μπορεί να το κάνει πολύ δύσκολο και τα φάρμακα δεν σβήνουν τις εικόνες.
Ορισμένες θεραπευτικές προσσεγγίσεις περιλαμβάνουν τήρηση ημερολογίου (Journaling), Μουσικοθεραπεία, Θεατροθεραπεία, EMDR, Yoga, Αυτοσυμπόνια.
Ο συγγραφέας παρατήρησε ότι η Yoga βοήθησε τους ασθενείς του να έρθουν σε επαφή με το σώμα τους και να καταλάβουν τα μηνύματα που έστελνε το σώμα για την συναισθηματική τους κατάσταση.
Επίσης παρατήρησε ότι το Mindfulness βρίσκεται σχεδόν σε κάθε θεραπευτική διαδικασία. Εξάλλου, το βλέπουμε ήδη γύρω μας, πόσο ανάγκη έχει ο κόσμος να μπορέσει να εστιάσει στην προσοχή του και να ελέγξει σκέψεις και συναισθήματα.
Μπορεί να είναι μία νέα ιδέα στη ζωή μας, αλλά δεν είναι καθόλου νέα στην πραγματικότητα, καθώς εδώ και πολλά χρόνια χρησιμοποιείται με επιτυχία παγκοσμίως σε κλινικές και σε διαφορετικές περιπτώσεις πίεσης, τραύματος και αυτοάνοσων ασθενειών.
Οι πρακτικές δεν είναι εύκολες, ούτε παρέχουν μαγικές λύσεις, υπάρχει όμως ένας τρόπος για τον καθένα, να βρει βοήθεια και να μπορέσει να «συμφιλιωθεί» με το τραύμα του, να το αναγνωρίσει και στη συνέχεια να μπορέσει να το επουλώσει.
Κανείς δεν θέλει να ζει μέσα σε μία διαρκή λύπη, θυμό και αδυναμία.
Επίσης πολύ σημαντικό είναι το δίκτυο ανθρώπων που χρειάζεται να έχουν δίπλα τους, συγγενείς, φίλους και επαγγελματίες ψυχικής υγείας, έτσι ώστε να μπορούν πάντα να απευθυνθούν σε κάποιον όταν χρειάζονται βοήθεια.
Το βιβλίο το Σώμα κρατάει το σκορ, δίνει πολλές λεπτομέρειες και τρόπους βοήθειας για να μπορέσει κάποιος να ανακουφιστεί από την δική του τραυματική εμπειρία.
Συνοψίζοντας περίπου 4 δεκαετίες, μελέτης, έρευνας και θεραπείας ασθενών με τραύμα, αποκαλύπτει νέους τρόπους και κλάδους όπως Νευροεπιστήμη, Αναπτυξιακή Ψυχοπαθολογία και Διαπροσωπική Νευρολογία.
Οι σκέψεις είναι παντοδύναμες
Δεν ξέρω σήμερα που μιλάμε, ούτε έναν άνθρωπο που να μην έχει βιώσει μία μορφή τραύματος. Όσο μικρό ή ανεπαίσθητο και αν είναι.
Πόσες φορές είπατε «Είμαι καλά!», όταν πραγματικά δεν είστε; Η συγκράτηση των συναισθημάτων μπορεί να φθείρει το σώμα σας, να βλάψει τη φυσική σας εμφάνιση και τα εσωτερικά σας όργανα, καθώς και να περιορίσει τον τρόπο σκέψης και επικοινωνίας σας.
Πώς η Πεποίθηση γίνεται βιολογία
Πολλές φορές την ημέρα συνειδητοποιώ πόσο χτίζεται η εξωτερική και εσωτερική μου ζωή από τα έργα των συνανθρώπων μου, ζωντανών και νεκρών, και πόσο σοβαρά εγώ πρέπει να εργαστώ με τον εαυτό μου για να δώσω σε αντάλλαγμα όσα έχω λάβει.
-Albert Einstein
Όλο και περισσότερα στοιχεία εμφανίζονται για τη δύναμη του νου πάνω στην ύλη. Μία σκέψη μόνο μπορεί να σας κάνει να αρρωστήσετε ή να σας κάνει καλύτερα, γιατί το μυαλό και το σώμα σας λειτουργούν από κοινού.
Το φαινόμενο του εικονικού φαρμάκου (Placebo – όπου ένας ασθενής αναρρώνει ενώ αγνοεί ότι έλαβε ένα χάπι ζάχαρης αντί την πραγματική φαρμακευτική αγωγή) καταδεικνύει την ικανότητα του νου σας, να σας θεραπεύει σωματικά.
Η αισιοδοξία υποστηρίζει τόσο την υγεία όσο και τη συναισθηματική ευεξία. Κάθε δραστηριότητα που σας κάνει ευτυχισμένους ενισχύει το ανοσοποιητικό σας. Οι ιστοί σας είναι ευφυείς. Το ανοσοποιητικό σας σύστημα έχει την ικανότητα της μνήμης και ανταποκρίνεται σε θετικά συναισθήματα.
Ο πιο άμεσος τρόπος για να βοηθήσετε το ανοσοποιητικό σας σύστημα, είναι να υιοθετήσετε θετικές και επιβεβαιωτικές φράσεις και δράσεις, που μειώνουν την κατάσταση υπερ-διέγερσης και άγχους του σώματος.
Εξετάστε και υιοθετείστε πρακτική Mindfulness, έστω για λίγα λεπτά κάθε μέρα για να έρθετε σε επαφή με τα συναισθήματά σας και το σώμα σας.
Είστε σε θέση να μετακινήσετε τα συναισθήματα από την ήττα ή την απόγνωση στην ελπίδα και τη δράση αλλάζοντας την εστίαση του νου σας από το αρνητικό στο θετικό και δημιουργώντας ένα σχέδιο για την κάλυψη των αναγκών σας.
Μπορείτε να το κάνετε μόνοι σας, αν δεν μπορείτε ζητήστε βοήθεια σήμερα!
Δεν είστε μόνοι και δεν είστε οι μόνοι!
Σε πολλές κλινικές υπάρχουν Ομάδες και Οργανισμοί που συστήνουν θετικές επιβεβαιώσεις για την καταπολέμηση του στρες, έτσι ώστε να υπάρξει μία «συνέργεια» της θεραπείας με το μυαλό για καλύτερα αποτελέσματα.
Υπάρχουν πολλές πηγές που μπορείτε να απευθυνθείτε, έτσι ώστε να βρείτε τρόπους να ζείτε καλά με απειλητικές για τη ζωή και την ψυχή ασθένειες.
Πριν φτάσουμε όμως εκεί, το σώμα σας, σας μιλάει. Και όπως λέει και το βιβλίο, το σώμα θυμάται το Σκορ…
Στη σκέψη ότι θα… στο άκουσμα… όταν είδα… όταν κατάλαβα…
«Μου κόπηκαν τα πόδια»
«Έχασα το φως μου»
«Νόμιζα ότι θα πεθάνω»
« Ο πόνος της απώλειας ήταν αβάσταχτος»
«Πονάει όλο μου το κορμί στη σκέψη…»
Το σώμα σας θυμάται, και δε θυμάται μόνο τα δικά σας συναισθήματα, θυμάται και των προγόνων σας και έχει τη δύναμη να αλλάξει τα γονίδιά σας (επιγενετική).
Ακολουθούν ορισμένα μηνύματα που μπορείτε να αναγνωρίσετε στην δική σας καθημερινότητα.
Τα συναισθήματά μου (και το σώμα μου) μου λένε:
✓ Σταμάτα να αφήνεις τον εαυτό σου να δέχεται την απόρριψη και να περιμένει έγκριση, ξεκίνα να λες περισσότερα όχι
✓ Σταμάτα να πνίγεις τα συναισθήματά σου και άρχισε να τα αναγνωρίζεις για να τα εκτονώσεις με ασφάλεια
✓ Σταμάτα να κατηγορείς τον εαυτό σου, ξεκίνα να τον αποδέχεσαι πρώτα εσύ – μην αφήνεις τον καθένα να σου ρίχνει τα βάρη του
✓ Σταμάτα να σε πονάς και ξεκίνα να ζεις
✓ Σταμάτα να αναβάλλεις αυτά που ξέρεις ότι πρέπει να κάνεις και άρχισε να τα κάνεις – για σένα!
✓ Σταμάτα να προσπαθείς να είσαι «το τέλειο» και ξεκίνα να λειτουργείς σαν άνθρωπος, εκμηδενίζοντας τις απάνθρωπες προσδοκίες που έχεις επιβάλει εσύ στον εαυτό σου ή κάποιος άλλος σε εσένα.
Ο φόβος είναι ένα συναίσθημα που με τη σωστή χρήση μπορεί να μας σώσει τη ζωή σε εξαιρετικά επικίνδυνες συνθήκες, αλλά σε κατάχρηση, είναι ο μεγαλύτερός μας κίνδυνος. Μπορεί να μας στερήσει την ίδια τη ζωή.
Δεν υπάρχει το παρελθόν, δεν υπάρχει ακόμη το μέλλον, το μόνο που έχουμε είναι το τώρα.
Προσωπικό μου μάντρα: Δεν υπάρχει πλέον το παρελθόν στο οποίο έχεις κολλήσει και θυμάσαι, δεν υπάρχει ακόμη το μέλλον για το οποίο έχεις φόβο και ανασφάλεια μόνο, χωρίς καμία ελπίδα και πίστη για κάτι θετικό.
Το μόνο που έχουμε είναι το τώρα και το πώς σκεπτόμαστε και πώς αισθανόμαστε και τι κάνουμε ως αποτέλεσμα των σκέψεων αυτών, δημιουργεί το μέλλον μας.
Είναι φυσικό δικαίωμα κάθε ανθρώπου να αποζητά την ευτυχία ως μέσο διαφυγής από τις δυστυχίες της ζωής.
Η ευτυχία είναι η φυσιολογική κατάσταση, τόσο φυσική όσο οι 4 εποχές. Αυτό που είναι αφύσικο, είναι να υποφέρουμε λόγω της άγνοιάς μας.
Aς εκμεταλλευτούμε τον χρόνο που έχουμε για να είμαστε όσο πιο χαρούμενοι γίνεται.
Μοιράζομαι πράγματα που έχω βιώσει, με εμπνέουν και έχω βρει λύσεις γύρω από αυτά, σε καμία όμως περίπτωση δεν αντικαθιστούν ή υποκαθιστούν εξειδικευμένη διάγνωση ή συνεργασία με επαγγελματία υγείας.
Βιβλιογραφία:
Bessel van der Kolk, The Body Keeps the Score, Brain, Mind & Body in the Healing of Trauma, 2014, Viking, New York
Dawson Church, The Genie in Your Genes: Epigenetic Medicine and the New Biology of Intention, 2014 Energy Psychology Press Santa Rosa, CA 95403
Abstracts:
Pishva E, Drukker M, Viechtbauer W, et al. Epigenetic genes and emotional reactivity to daily life events: a multi-step gene-environment interaction study. PLoS One. 2014;9(6):e100935. Published 2014 Jun 26. doi:10.1371/journal.pone.0100935
Epton, Tracy & Harris, Peter & Kane, Rachel & Van Koningsbruggen, Guido & Sheeran, Paschal. (2014). The Impact of Self-Affirmation on Health-Behavior Change: A Meta-Analysis. Health psychology: official journal of the Division of Health Psychology, American Psychological Association. 34. 10.1037/hea0000116.
