Στη σημερινή εποχή ακούμε συνεχώς διάφορες έννοιες-λέξεις οικονομικών που σε αρκετές περιπτώσεις ένας «κοινός θνητός» δεν κατανοεί ή αγνοεί. Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη στα μέσα ενημέρωσης από δημοσιογράφους και πολιτικούς έχοντας ο καθένας κάτι διαφορετικό στο μυαλό του για το «τι εστί ανάπτυξη». Παρακάτω θα σας παρουσιάσω έναν απλό δείκτη που εστιάζει στην ανάπτυξη -την πραγματική- και μας λέει με ένα νούμερο με πολύ απλά λόγια: «τι στο καλό έχει καταφέρει μια χώρα»; Πρόκειται για το δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης (Human Development Index ή HDI) και αν ψάξει οποιαδήποτε χώρα κανείς στο Wikipedia, τότε σίγουρα θα βρεθεί στο οπτικό του πεδίο!
Πρόκειται για ένα δείκτη που όπως το μαρτυρά και το όνομά του έχει βασικό στόχο να αξιολογήσει την ανθρώπινη ανάπτυξη. Οι άνθρωποι και οι δυνατότητές τους σύμφωνα με τους υποστηρικτές του δείκτη πρέπει να είναι τα βασικά κριτήρια που να καθορίζουν την ανάπτυξη μιας χώρας, μιας οικονομίας κ.λπ. και όχι απλώς μια αύξηση του Α.Ε.Π. Ο συγκεκριμένος δείκτης δημιουργήθηκε από τον Πακιστανό οικονομολόγο Mahbub ul Haq και τον Ινδό οικονομολόγο Amartya Sen και χρησιμοποιήθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη προκειμένου να μετρήσει την ανάπτυξη μιας χώρας.
Ο δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης αποτελείται από 3 βασικές διαστάσεις: 1) Μακροχρόνια και υγιή ζωή 2) Γνώση και 3) Αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο. Όσον αφορά την πρώτη διάσταση που αφορά στην ουσία την υγεία λαμβάνεται υπόψη το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση. Η δεύτερη διάσταση που αφορά το μορφωτικό επίπεδο-εκπαίδευση ασχολείται με δύο μετρήσεις, τον μέσο όρο ετών σπουδών-μόρφωσης στην ηλικία των 25 και άνω, και τα προσδοκόμενα έτη σπουδών-μόρφωσης στην ηλικία που το παιδί ξεκινάει το σχολείο. Η τρίτη και τελευταία διάσταση έχει ως μέτρο σύγκρισης το ακαθάριστο εθνικό κατά κεφαλήν εισόδημα (GNI per capita). Έτσι, ανάλογα με τα νούμερα των τριών αυτών διαστάσεων υπολογίζεται ο γεωμετρικός μέσος τους και εν τέλει προκύπτει ο δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης.
Ωστόσο, ο εν λόγω δείκτης περιλαμβάνει αποκλειστικά τα συγκεκριμένα μεγέθη της ανθρώπινης ανάπτυξης που αναφέρθηκαν. Αρκετοί έχουν ασκήσει κριτική ότι δεν δίνει σημασία σε άλλα μεγέθη όπως ανισότητα, ασφάλεια, φτώχεια κ.λπ. Γι’ αυτό το λόγο εισήχθη και ένας άλλος δείκτης που συμπληρώνει τον δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης, διότι περιλαμβάνει το κόστος της ανισότητας στην ανθρώπινη ανάπτυξη ή όπως συχνά αναφέρεται «η απώλεια ανθρώπινης ανάπτυξης εξαιτίας της ανισότητας». Πρόκειται για τον Σταθμισμένο στην (αν)ισοκατανομή του εισοδήματος Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (IHDI) και πολλοί υποστηρίζουν ότι απεικονίζει και το πραγματικό επίπεδο της ανθρώπινης ανάπτυξης.
Η πρώτη δεκάδα με τον υψηλότερο δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης (HDI) σύμφωνα με έρευνα του 2019 ήταν η Νορβηγία, η Ελβετία, η Ιρλανδία, η Γερμανία, το Χονγκ Κονγκ, η Αυστραλία, η Ισλανδία, η Σουηδία, η Σιγκαπούρη, η Ολλανδία. Η Ελλάδα είναι στην 32η θέση.
Σύμφωνα με τον IHDI οι χώρες διαφέρουν λίγο ως προς την κατάταξη: Νορβηγία, Ισλανδία, Ιαπωνία, Ελβετία, Φινλανδία, Σουηδία, Δανία, Ολλανδία, Ιρλανδία, Αυστραλία. Σε αυτό το δείκτη η χώρας μας βρίσκεται στην 36η θέση.
Σαφώς, για να αξιολογηθεί πλήρως σε τι κατάσταση βρίσκεται μια κοινωνία, χρειάζονται και άλλα στοιχεία, δείκτες, μετρήσεις κ.λπ. Το ερώτημα όμως είναι γιατί δεν αναφέρεται πιο συχνά ένας τέτοιος δείκτης στο ευρύ κοινό, για να έχουμε μια εικόνα -έστω και συνοπτική- για την κατάσταση που βρισκόμαστε;
Πηγές:
http://hdr.undp.org/en/content/human-development-index-hdi
http://hdr.undp.org/en/content/inequality-adjusted-human-development-index-ihdi
Επιμέλεια άρθρου: Ευγενία Κελαράκου
