Μια συνηθισμένη άποψη που έχουν αρκετοί οικονομολόγοι, είναι ότι η αύξηση της προσφοράς χρήματος συνεπάγεται πληθωρισμό και μάλιστα αρκετές φορές υψηλό. Ωστόσο, από τα πρόσφατα παραδείγματα που είχαμε από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, αυτό δεν φαίνεται να στέκει απόλυτα σε όλες τις περιπτώσεις, καθώς ο πληθωρισμός δεν αυξήθηκε σε μεγάλο βαθμό, όπως φοβόντουσαν οι οικονομολόγοι.
Αυτό το αποτέλεσμα, έχει λογική εξήγηση και οφείλεται κυρίως σε «ψυχολογικούς» παράγοντες της ανθρώπινης κυρίως φύσης, κάτι που αρκετά οικονομικά εγχειρίδια αδυνατούν να εξηγήσουν. Συνήθως, ο πληθωρισμός προκαλείται όταν υπάρχει εμπιστοσύνη για το μέλλον. Έτσι, όταν δεν υπάρχει πραγματική εμπιστοσύνη για το μέλλον, τότε οι άνθρωποι αναγκάζονται να σπαταλούν λιγότερο τα χρήματά τους, καθώς βρίσκονται σε μια διαδικασία αποταμίευσης λόγω της αβεβαιότητας. Όταν λοιπόν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αρχίζουν και δείχνουν τα πρώτα σημάδια κατάρρευσης σε συνδυασμό με την αύξηση της αβεβαιότητας, τότε οι άνθρωποι θα προτιμήσουν την διακράτηση χρήματος, αντί να καταναλώσουν και να επενδύσουν. Από την μεριά των επιχειρήσεων, παρατηρώντας ότι δεν πωλούνται τα προϊόντα τους, αναγκάζονται να μειώσουν τις τιμές. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ο πληθωρισμός να είναι αναιμικός και σε αρκετές περιπτώσεις να προκαλείται και αποπληθωρισμός, δηλαδή μείωση του επιπέδου των τιμών (κάτι που παρατηρήσαμε στην Ελλάδα). Οπότε, το βασικό συμπέρασμα είναι ότι αν οι άνθρωποι δεν έχουν πίστη και αυτοπεποίθηση για το μέλλον, τότε η αύξηση της προσφοράς του χρήματος δεν θα προκαλέσει πληθωρισμό, διότι οι άνθρωποι θα προτιμούν τη συσσώρευση έναντι της σπατάλης.
Ο φόβος για υψηλό πληθωρισμό και υπερπληθωρισμό, είναι μια πιο ακραία περίπτωση που έχει συμβεί αρκετές φορές στην ιστορία, σε χώρες όπως Κίνα, Γερμανία, Αυστρία, Ουγγαρία και την πιο πρόσφατη περίπτωση της Βενεζουέλας. Ο υπερπληθωρισμός παρουσιάζεται όταν οι άνθρωποι έχουν χάσει την πλήρη εμπιστοσύνη τους στην κυβέρνηση και τους θεσμούς, με αποτέλεσμα να δαπανούν περισσότερο στο «σήμερα». Η σκέψη ότι σύντομα οι τιμές θα αυξηθούν λόγω της αβεβαιότητας, τους ωθεί στην κατανάλωση του «σήμερα» , προκειμένου να επωφεληθούν από την αγοραστική τους δύναμη, που ακόμα δεν έχει μειωθεί. Οι προσδοκίες που έχουν για το μέλλον, στην ουσία προκαλούν το φαινόμενο, δηλαδή τον πληθωρισμό. Στο σημείο αυτό, έρχεται η κυβέρνηση που εκτυπώνει χρήμα μέσω της Κεντρικής Τράπεζας, σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να «σώσει» την κατάσταση και συνήθως ο αντίκτυπος αυτής της ενέργειας είναι ο υπερπληθωρισμός.
Η βασική διαφορά στις δύο παραπάνω περιπτώσεις, είναι οι προσδοκίες που έχουν οι άνθρωποι για το μέλλον, καθώς και η σιγουριά που νιώθουν για τις κυβερνήσεις. Στην πρώτη περίπτωση, οι άνθρωποι κρατάνε μια στάση αναμονής έναντι στην αβεβαιότητα του μέλλοντος, που σημαίνει ότι δεν καταναλώνουν. Το σκεπτικό είναι «γιατί να χαλάσω 1 ευρώ σήμερα, όταν αύριο είναι πιθανό να μπορώ να αγοράσω περισσότερα με αυτό το ευρώ;». Στη δεύτερη περίπτωση, οι άνθρωποι δεν έχουν καμία εμπιστοσύνη για το μέλλον, οπότε σπεύδουν να επωφεληθούν από τις αγορές του «σήμερα». Εδώ το σκεπτικό τους είναι «να τρέξω να αγοράσω τώρα, διότι τις επόμενες μέρες ίσως να μην μπορώ να αγοράσω την ίδια ποσότητα που επιθυμώ».
Όπως είναι λογικό λοιπόν, ανάλογα σε ποια κατάσταση βρίσκονται οι άνθρωποι, τότε την αντίστοιχη επίδραση θα έχει και η αύξηση της προσφοράς του χρήματος στον πληθωρισμό και την οικονομία γενικότερα. Γι’ αυτό, κρίνεται απαραίτητο οι οικονομολόγοι να αποκτούν ορθή γνώση και να μελετάνε ξεχωριστά την κάθε περίπτωση που παρουσιάζεται.
(Το παρόν κείμενο αποτελεί ένα συγκεκριμένο κομμάτι από την θεωρία του πληθωρισμού)
Πηγές:
https://www.economicshelp.org/blog/2900/inflation/inflation-and-quantitative-easing/
