Είθισται οι περισσότεροι από εμάς κάθε τέλος εκάστου έτους να κάνουμε τον απολογισμό μας. Συνηθίζουμε να κάνουμε μια ανασκόπηση της χρονιάς που παρέρχεται, σε επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο, κυρίως με βάση τους στόχους που πετύχαμε. Έπειτα βάζουμε νέους για την καινούρια χρονιά.
Δεδομένου όμως ότι το 2020 ήταν από πολλές απόψεις μια ιδιαίτερη χρονιά και πολλοί στόχοι πάγωσαν, ακυρώθηκαν ή βιαίως αντικαταστάθηκαν, με ποια κριτήρια θα μπορούσαμε να κάνουμε τον απολογισμό μας για φέτος; Αν ρωτούσαμε τους περισσότερους να κάνουν μια ανασκόπηση της φετινής χρονιάς, τι σχόλια άραγε θα εισπράτταμε; Πώς θα χαρακτηρίζαμε οι περισσότεροι αυτό το έτος; Ως μια καταστροφική χρονιά ή ως μια σπάνια ευκαιρία; Ήταν τελικά μια τυχερή ή μια άτυχη χρονιά;
Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει αντικειμενική απάντηση σε αυτό. Υπάρχει ωστόσο μια έρευνα που αποδεικνύει ότι τα γεγονότα από μόνα τους δεν έχουν ούτε θετική ούτε αρνητική χροιά. Αντίθετα, εμείς σύμφωνα με τον τρόπο που τα ερμηνεύουμε τα κατατάσσουμε σε καλά ή κακά, σε τυχερά ή άτυχα. Σύμφωνα με ένα πείραμα της θετικής ψυχολογίας, ένα κοινό σενάριο ειπώθηκε σε χιλιάδες ανθρώπους διαφορετικών τάξεων, ηλικιών και εθνικοτήτων και ζητήθηκε να δώσουν την ερμηνεία τους, κατά πόσο επρόκειτο για τυχερό ή ατυχές γεγονός. Ο καθένας από τους συμμετέχοντες ερμήνευσε διαφορετικά το γεγονός βασισμένος σε δικές του σκέψεις και για αμιγώς προσωπικούς λόγους.
Η εν λόγω ιστορία έχει ως εξής: Έστω ότι μπαίνετε σε μια τράπεζα γεμάτη κόσμο και ενώ περιμένετε στην ουρά, ξαφνικά γίνεται ληστεία. Κατά την διάρκεια της επιχείρησης τραυματίζεστε ελαφρά στον ώμο. Τι είστε; Άτυχος ή τυχερός; Σας μεταφέρουν λοιπόν στο νοσοκομείο και εκεί, αφού σας έχουν φροντίσει, μαθαίνετε ότι ήσασταν ο μόνος ανάμεσα σε πενήντα άτομα που τραυματιστήκατε. Όταν μαθαίνετε αυτήν την πληροφορία, αλλάζει και η θεώρηση που είχατε νωρίτερα για την «τύχη» σας; Αν πάλι σας έλεγαν ότι ήσασταν ο μόνος επιζών, τότε θα αλλάζατε ενδεχομένως και πάλι γνώμη για το αν ήσασταν τελικά τυχερός;
Περίπου το 60% απάντησε ότι θεωρούσε τον εαυτό του τυχερό, ενώ το άλλο 40% άτυχο στο πιο πάνω σενάριο. Ωστόσο, αυτό που είχε ενδιαφέρον ήταν ότι ο λόγος για τον οποίον ερμηνευόταν ως τύχη ή ατυχία το συγκεκριμένο γεγονός εναπόκειτο καθαρά σε προσωπική και υποκειμενική θεώρηση των πραγμάτων. Φερ’ ειπείν, κάποιος ισχυρίστηκε: «Ήμουν άτυχος, γιατί δεν πήγα για δική μου εργασία στην τράπεζα, αλλά με έστειλε η πεθερά μου με το ζόρι, οπότε ήμουν το θύμα δυο φορές», ενώ κάποιος άλλος είπε: «Ήμουν πολύ τυχερός στ’ αλήθεια, άγιο είχα, θα μπορούσα να είχα σκοτωθεί!».
Αυτό που πραγματικά συμβαίνει, το καθαρό γεγονός δηλαδή, μας επηρεάζει μόλις 10%, ενώ η ερμηνεία μας για το γεγονός καταλαμβάνει το υπόλοιπο 90%. Και τα καλά νέα είναι ότι η ερμηνεία αυτή είναι στο χέρι μας. Τα ακόμα καλύτερα νέα είναι ότι το μυαλό μας μπορεί να εκπαιδευτεί να εστιάζει στην θετική θεώρηση των καταστάσεων της ζωής μας. Και ναι, αυτό μπορεί να συμβεί και σε γενικευμένες κοινωνικοοικονομικές καταστάσεις, όπως οι καταστάσεις του τρέχοντος έτους. Σίγουρα, σε τέτοιες έκτακτες συνθήκες το να μείνουμε ανεπηρέαστοι είναι ουτοπικό. Πάντα όμως υπάρχει χώρος να δούμε και την άλλη πλευρά του νομίσματος, να εντοπίσουμε το όφελος ή την κρυμμένη ευκαιρία ή έστω να ελέγξουμε και να επέμβουμε στον βαθμό επιρροής.
Ίσως τελικά αυτή η χρονιά να ήταν μια ευκαιρία να δούμε τα πράγματα αλλιώς, να μειώσουμε ρυθμούς, να μάθουμε και να διατηρήσουμε τα κεκτημένα αντί να επιτύχουμε και να μετρήσουμε τους νέους απτούς μας στόχους που είχαμε θέσει στην αρχή της. Ίσως να ήταν μια ευκαιρία για να επαναπρογραμματιστούμε και να εκπαιδεύσουμε θετικά το μυαλό μας.
Έχει αποδειχθεί εξάλλου ότι, αν για συνεχόμενες 21 ημέρες κάνουμε 3 ειλικρινή κομπλιμέντα σε άλλους, κάνουμε έστω 3 καλές πράξεις και σκεφτόμαστε τουλάχιστον 3 πράγματα για τα οποία είμαστε ευγνώμονες, προγραμματίζουμε ξανά το μυαλό μας σε θετική ερμηνεία των πραγμάτων και των καταστάσεων. Και η αλλαγή στην σκέψη θα φέρει και αλλαγή στην συνήθεια και η αλλαγή στην συνήθεια θα φέρει μια νέα πραγματικότητα. Και αυτή η πραγματικότητα μπορεί να είναι αυτή που δίνει νόημα στην ζωή μας.
Τελικά για εσάς το 2020 ήταν μια τυχερή ή μια άτυχη χρονιά;
Πηγές:
Psycho-Cybernetics- Maxwell Maltz, Εκδόσεις Penguin Putnam Inc, 2017
Νευροψυχολογία. Εγκέφαλος και συμπεριφορά, G.Neil Martin, εκδόσεις Ελλην
https://centrespringmd.com/docs/How%20Habits%20are%20Formed.pdf
