Μπορεί να αποτελεί μια μικρή λέξη, αλλά κουβαλάει μέσα της μια σημαντική και αόρατη δύναμη. Κάποιες φορές, όμως, η ανυπαρξία της συμβάλλει στο να αισθάνεται το άτομο καταπιεσμένο ψυχικά και να μετατρέπεται σε μια «βαριά» πλέον λέξη για αυτόν. Μεγαλώνοντας, μαθαίνουμε ότι η λέξη «όχι» δημιουργεί αρνητικές αντιδράσεις στα άτομα που μας περιβάλλουν με επακόλουθο την πρόκληση ψυχικής οδύνης, αν την εκφράσουμε. Πολλοί είναι εκείνοι οι άνθρωποι που βιώνουν την αίσθηση της δυσφορίας και της αμηχανίας, όταν βρίσκουν την ψυχική δύναμη να την ξεστομίσουν.
Η αλήθεια βρίσκεται στο ότι η έκφραση της λέξης «όχι» δεν συνάδει με την παρουσίαση μίσους ή προσβολής απέναντι σε κάποιο άτομο, αλλά με την άσκηση του δικαιώματός μας του να πούμε «όχι». Αποτελεί, δηλαδή, ένα ουσιώδες δικαίωμα του ατόμου, χωρίς προνόμια.
Για ποιο λόγο, άραγε, πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται στο να θέσουν τα όριά τους και να πουν «όχι»; Ο λόγος δεν έγκειται μόνο στην ανάγκη να ευχαριστήσουμε τις ανάγκες των άλλων ατόμων, αλλά και στο γεγονός ότι επιθυμούμε να τοποθετούμε τα θέλω των άλλων πάνω από τα δικά μας. Η ύπαρξη προσωρινής αδυναμίας στο να πούμε όχι απορρέει από την θέλησή μας στο να κάνουμε τους άλλους να αισθάνονται πιο άνετα με τις αποφάσεις μας, διασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο μια ενδεχόμενη ψυχική ηρεμία.
Η μη έκφραση των επιθυμιών και των αναγκών μας τείνει να συνάδει με την παραμέριση αυτών, σαν μια ανιδιοτελής διαδικασία που πρέπει να κάνουμε. Αναμφισβήτητα, έχουμε διδαχτεί στο να δίνουμε και όχι στο να παίρνουμε. Είναι σημαντικό, όμως, να αναφερθεί ότι οι ανθρώπινες σχέσεις βασίζουν τα θεμέλιά τους στο δούναι και λαβείν. Ας σκεφτούμε, εκείνες τις φορές που έχουμε συμφωνήσει στο να κάνουμε κάτι, είτε στην επαγγελματική είτε στην προσωπική μας ζωή και αργότερα βιώσαμε δυσανασχέτηση τόσο με τον εαυτό μας όσο και με το άτομο που μας το ζήτησε. Δεν νιώσατε μετέπειτα την επιθυμία να γυρίσετε πίσω τον χρόνο και να αξιοποιήσετε εκείνο το δικαίωμά σας για να πείτε όχι;
Μερικές φορές, είναι σημαντικό να δίνουμε στον εαυτό μας μια στιγμή για να μπορέσει να αξιολογήσει την κατάσταση και να αποφασίσει τι είναι πραγματικά ωφέλιμο για εκείνον. Το να λέμε «όχι» δεν σημαίνει απαραίτητα ότι εξυπηρετούμε μόνο τον εαυτό μας. Ένα παράδειγμα, θα μπορούσε να αποτελέσει η διεκπεραίωση ενός έργου τελευταίας στιγμής το Σαββατοκύριακο που έχει ζητηθεί από έναν συνάδελφό σας. Θα μπορούσατε να συμφωνήσετε και να το πραγματοποιήσετε άμεσα, καθώς επιθυμείτε να θεωρείστε ως ένα ομαδικό μέλος. Αν το σκεφτούμε, όμως, λίγο υφίστανται κάποια μειονεκτήματα στην ιδέα του συναδέλφου σας. Αν ασχοληθείτε ολοκληρωτικά με το έργο, όχι μόνο θα ξοδέψετε τον χρόνο σας σε κάτι που δεν έχει μελετηθεί επαρκώς, αλλά θα στερηθείτε και τον χρόνο από την οικογένεια και τους φίλους σας το Σαββατοκύριακο.
Εάν βεβαία, το όχι εξακολουθεί να αποτελεί για εσάς μια δύσκολη και σκληρή λέξη που δεν μπορεί να ειπωθεί, υφίστανται και άλλοι τρόποι με τους οποίους μπορείτε να το εκφράσετε. Κάποια από αυτά τα παραδείγματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν «αυτό δεν θα λειτουργήσει για εμένα» ή «επιλέγω να μην το κάνω». Εξασκηθείτε με μικρές και άμεσες αποφάσεις και να παρατηρείτε συνάμα την θετική επίδραση που έχει αυτή η σημαντική λέξη τόσο στην σωματική όσο και στην ψυχική σας υγεία.
Τέλος, να θυμάστε ότι είναι δικαίωμά σας να λέτε όχι και να αποφασίζετε εσείς πώς επιθυμείτε να ξοδέψετε τον χρόνο σας, χωρίς την ύπαρξη ενδεχόμενων ενοχών και μη λειτουργικών πεποιθήσεων που θα σας κρατήσουν πίσω σε αυτήν την απόφαση. Το να λέμε όχι σημαίνει ότι το προτεινόμενο αίτημα δεν ανταποκρίνεται με το πρόγραμμα και τις ανάγκες μας και αυτό είναι εντάξει.
Από την Έλενα Χριστοδουλάκη, Ψυχολόγο με σπουδές στην Συμβουλευτική Ψυχολογία, Msc.
Βιβλιογραφία
Altucher, J. (2014). The Power of No: Because One Little Word Can Bring Health, Abundance, and Happiness. Hay House, Inc.
Cloud, H., & Townsend, J. (2017). Boundaries updated and expanded edition: When to say yes, how to say no to take control of your life. Zondervan.
