Πόσο συχνά κάνετε κάτι, επειδή αισθάνεστε ότι πρέπει; Μια φορά τον μήνα, μια φορά την βδομάδα, κάθε μέρα; Αν παρατηρήσετε αρκετά προσεχτικά, ενδεχομένως να διαπιστώσετε ότι αρκετές από τις αποφάσεις σας πηγάζουν από τις δικές σας προσδοκίες. Οι αποφάσεις αυτές δεν βασίζονται σε επιθυμητές καταστάσεις, αλλά σε καταναγκαστικές ενέργειες που το άτομο αισθάνεται ότι πρέπει να γίνουν.
Η ύπαρξη των «πρέπει» αποτελεί μια ψυχική φυλακή βρισκόμενη μέσα στο σώμα του ανθρώπου, καθώς η απελευθέρωσή τους μπορεί να επέλθει σε αρχικό επίπεδο με την συνειδητοποίηση και την αναγνώριση της ίδιας της φυλακής. Οι δομικοί λίθοι αυτής της φυλακής αποτελούν δοξασίες που έχουν κατά κύριο λόγο ως βάση τους τα πρέπει, λόγου χάρη δεν θα πρέπει να στηρίζομαι σε κανέναν άλλον για υποστήριξη. Καλό είναι, λοιπόν, να αφιερώσετε λίγο χρόνο για να συλλογιστείτε πως αυτές οι πεποιθήσεις αναδύονται, όταν κάνετε κάτι που δεν επιθυμείτε πραγματικά να κάνετε. Μπορείτε να εντοπίσετε αυτήν την πεποίθηση κάτω από την «επιφάνεια»;
Ένα πρέπει συνεπάγεται με μια υποχρέωση ή με μια αναγκαιότητα, κάτι που πρέπει, δηλαδή, να κάνετε ακόμη και δεν το θέλετε πραγματικά, προκαλώντας έτσι συναισθήματα ενοχής, ντροπής ή φόβου. Υφίσταται μια σιωπηρή προσδοκία ότι αν δεν ακούσετε αυτήν την απαίτηση των πρέπει, θα υπάρξουν οι ανάλογες επιπτώσεις. Ο κατάλογος, λοιπόν, αυτών των πρέπει είναι ατέρμονος, εδραιωμένος στην τελειομανία και στον ιδανικό εαυτό. Ο ιδανικός εαυτός είναι εκείνος που κατοικεί κάτω από την τυραννία των πρέπει και ζει κάτω από το βάρος των προσδοκιών. Τα πρέπει μπορούν να χάσουν τη δύναμή τους, μόνο όταν ο πραγματικός εαυτός του ατόμου αρχίσει να αναδύεται μέσα από την εκπλήρωση των θέλω και των αναγκών του. Δίχως αυτήν την προθυμία για εξερεύνηση του εσωτερικού κόσμου, είναι πιθανόν να πέσετε εύκολα στην παγίδα της προσπάθειας για ανάδειξη μιας εξιδανικευμένης εκδοχής του εαυτού σας.
Η ύπαρξη των πρέπει ως τυραννία μπορεί να οδηγεί στην δημιουργία μιας ζωής, στερημένης της αυθεντικότητας. Αυτό υποδηλώνει, ότι υφίστανται μόνο επιτρεπτά συναισθήματα και ότι κάθε συναίσθημα, πέρα της πεποίθησης του ιδανικού εαυτού, θάβεται. Δεν πιστεύεται μόνο ότι πρέπει να είστε με ένα καθορισμένο τρόπο, αλλά διαμορφώνεται και ένα συναισθηματικό τοπίο γύρω από αυτήν την πεποίθηση. Τα συναισθήματα αποτελούν το πιο ζωντανό κομμάτι του εαυτού μας, αν όμως τεθούν σε ένα επιβλητικό καθεστώς, τότε δημιουργείται μια βαθύτατη αβεβαιότητα στην ουσιώδη ύπαρξή μας, η οποία επηρεάζει με αρνητική μορφή τις σχέσεις μας εντός και εκτός του εαυτού μας.
O ιδανικός εαυτός είναι ίσος με ψευδαισθήσεις. Τι συμβαίνει, όμως, σχετικά με τον αληθινό μας εαυτό; Αυτός αναφέρεται σε αυτό που είμαστε πραγματικά, βρισκόμενος θαμμένος κάτω από τα τυραννικά μας πρέπει και στα μη επιτρεπτά θέλω. Πάνω από όλα, όμως, υφίσταται μια αληθινή πηγή των υψηλών δυνατότητων του ατόμου που αποτελεί τον σπόρο της μοναδικότητάς του. Μόνο όταν αποδεχτείς αυτό που είσαι πραγματικά, τότε μόνο ο ιδανικός εαυτός και κατά συνέπεια και τα πρέπει θα μπορέσουν να χάσουν την δύναμη τους.
Αναμφίβολα, ο δρόμος αυτός είναι μακρύς και γεμάτος προκλήσεις. Είναι απαραίτητη η ύπαρξη της επίγνωσης και της υπομονής, προκειμένου να μην πέσουμε σε παλιές παγίδες. Να δεσμευτούμε, δηλαδή, σε αυτό το μονοπάτι με ειλικρίνεια προς τον εαυτό μας και έτσι θα μπορέσουμε να διαπιστώσουμε ότι πέρα από αυτήν την ψυχική φυλακή, υφίσταται ένας μέρος αποκαλούμενο ως απελευθέρωση, όπου δεν υπάρχει ο περιορισμός στο ποιοι μπορούμε να είμαστε πραγματικά.
Switch the energy from “should’’ to “choice.”
Από την Έλενα Χριστοδουλάκη, Ψυχολόγο με μεταπτυχιακές σπουδές στην Συμβουλευτική Ψυχολογία, Msc.
Βιβλιογραφία
Hicks, R., & McCracken, J. (2010). Tyranny of the ‘shoulds’. Physician Executive, 36(3), 66-70.
Manson, M. (2016). The Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good Life. Macmillan Publishers Aus.
