Λίλιαν Τσιαβού: «Πάντα πίστευα στη μεταμορφωτική δύναμη της τέχνης»

Σήμερα, θα συνομιλήσουμε με την κ. Λίλιαν Τσιαβού συγγραφέα και coach για το έργο της «Ο Φάουστ κι Εγώ» όπως και το για Cinema Coaching.

– Σπουδές στην Γερμανική Φιλολογία, συγγραφέας και εισηγήτρια δύο προγραμμάτων e-learning του ΕΚΠΑ. Πώς περνάτε τον ελεύθερό σας χρόνο;

Συνήθως, αποσυμπιέζομαι βλέποντας κάποια ταινία ή σειρά, κάνοντας γιόγκα και παίζοντας παιχνίδια. Όταν έχω περισσότερο χρόνο, περπατάω εξερευνώντας άγνωστες γειτονιές ή γνωστά τοπία. Κατά τη διάρκεια της ακαδημαϊκής χρονιάς προσπαθώ να ξεκλέψω χρόνο για κανένα λογοτεχνικό βιβλίο, για να μη διαβάζω μόνο επιστημονικά συγγράμματα. Πολύ θα ήθελα να πηγαίνω συχνότερα για χορό, αλλά τις περισσότερες φορές βγαίνω με φίλους για φαγητό ή ποτό. Τέλος, κάνω εθελοντισμό προσφέροντας υπηρεσίες σε διάφορες οργανώσεις.

– Τι αγαπάτε και τι σας φοβίζει;

Αγαπάω τη θάλασσα, την ευελιξία και την ανοιχτότητα στους ανθρώπους, τη μουσική, τη δημιουργικότητα και τη συνεχή ανάπτυξη. Με φοβίζει η ξαφνική σωματική κατάπτωση, τα θρίλερ και η παραίτηση.

Είστε εφευρέτρια του Cinema Coaching. Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια γι’ αυτό;

Το Cinema Coaching συνοψίζει όλη τη μέχρι τώρα ακαδημαϊκή και επαγγελματική πορεία μου: Από την Ψυχαναλυτική προσέγγιση της Λογοτεχνίας, μετά στη σχέση Ψυχανάλυσης και Κινηματογράφου κι έπειτα στο  Cinema Therapy, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός μου βρισκόταν πάντα πώς προσλαμβάνουμε την τέχνη και τη νοηματοδοτούμε. Ωστόσο, αυτή η αλληλεπιδραστική επικοινωνία δε μας ψυχαγωγεί μόνο. Μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα και τον εαυτό μας με τα κατάλληλα εργαλεία.

Όπως και το Cinema Therapy, το Cinema Coaching αξιοποιεί τη βαθιά επίδραση του κινηματογράφου πάνω μας, που μεταμορφώνει σε ασυνείδητο και συνειδητό επίπεδο. Αντίθετα με το Cinema Therapy όμως, δεν εστιάζει στη θεραπεία τραυμάτων, αλλά κοινωνεί εναλλακτικά σύμπαντα και προτυποποιεί μοντέλα συμπεριφορών.

Εμπνεύστηκα το Cinema Coaching, επειδή ως Coach μού έλειπε ένας μη παρεμβατικός τρόπος οραματισμού, κινητοποίησης και έμπνευσης. Καθώς ο κινηματογράφος ξεκλειδώνει τους ανθρώπους, ανασύρονται μύχιες επιθυμίες που δείχνουν ποιοι είμαστε και ποιοι θέλουμε να είμαστε. Πάνω σε αυτό χτίζουν οι πελάτες την αυτογνωσία και την αυτοπραγμάτωσή τους με Coaching τρόπο.

– Γιατί Cinema Therapy;

Πάντα πίστευα στη μεταμορφωτική δύναμη της τέχνης, είτε πρόκειται για λογοτεχνία είτε για κινηματογράφο. Η ψυχαγωγία ωστόσο συνδέεται άμεσα με την αυτογνωσία. Συγκεκριμένα, ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε, ερμηνεύουμε ή δημιουργούμε ένα έργο τέχνης αποτυπώνει τον ψυχισμό μας.

Αν αφουγκραστούμε λοιπόν τι είναι αυτό που μας συνεπαίρνει όταν βλέπουμε μια ταινία, μπορούμε να καταλάβουμε λίγο καλύτερα και τον εαυτό μας. Γιατί η πρόσληψή μας καθορίζει και την ερμηνεία μας.

Στο ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο, με τη βοήθεια του Cinema Therapy ανασύρονται ασυνείδητα περιεχόμενα, αίρονται αναστολές, αποστιγματοποιούνται ψυχικές νόσοι, συμβολοποιούνται ή υποκαθιστούνται συναισθήματα. Οι θεατές, ταυτιζόμενοι με τους πρωταγωνιστές της ιστορίας, βρίσκουν διέξοδο, παρηγοριά και κάθαρση. Και έτσι διαχειρίζονται καλύτερα ανοιχτούς λογαριασμούς.

– «Ο Φάουστ κι Εγώ». Μέσα σε πόσο διάστημα γράψατε το συγκεκριμένο βιβλίο;

Είναι το παιδί της καραντίνας! Η συγγραφή ξεκίνησε με την πρώτη απομόνωση και ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 2021, όταν τελείωσε και η τρίτη καραντίνα. Προέκυψε από την ανάγκη μου να μετουσιώσω την ψυχική αναταραχή της εποχής, σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο. Αφορμή ήταν η αναγκαστική καταφυγή όλων μας στα εναλλακτικά κινηματογραφικά σύμπαντα: σε αυτούς τους καιρούς απομόνωσης στραφήκαμε ακόμα περισσότερο στον κινηματογράφο, και έγινε καταφανής η ανάγκη μας να ζήσουμε τη ζωή που στερούμασταν μέσα από τα κινηματογραφικά τοπία.

Το βιβλίο ήταν ο τρόπος μου να συνδεθώ ξανά με τη μελλοντική κανονικότητα εν καιρώ πανδημίας: όταν θα βγαίναμε από το… τούνελ, θα μπορούσαμε να μπούμε στη διαδικασία της ψυχαγωγικής επεξεργασίας των κινηματογραφικών ερεθισμάτων μέσα από το Cinema Therapy ή το Cinema Coaching.

Ποια είναι η αγαπημένη σας ταινία από αυτές που ασχοληθήκατε στο βιβλίο;

Πιο πολύ από όλες μου άρεσε το Fausto 5.0 (Ortiz & Padrissa 2001). Το δυστοπικό τοπίο του είναι γεμάτο συμβολισμούς και αλληγορίες με διαχρονικό και πανανθρώπινο χαρακτήρα. Παρέχει πρόσφορο υλικό τόσο για αναδρομές στο παρελθόν, όσο και για τη συνειδητή παρουσία μας στο τώρα, αλλά και για νοηματοδότηση της πορείας μας ή για τον οραματισμό του μελλοντικού εαυτού μας. Προσωπικά, με εκφράζει η αναζήτηση, ο πειραματισμός και η διερεύνηση των δυνατοτήτων που προκύπτουν καθώς ο ήρωας περιπλανιέται σε άγνωστα τερέν και βουτάει στην περιπέτεια.

Κάποιο κεφάλαιο που ξεχωρίσατε και γιατί;

Μεγάλη πρόκληση ήταν το κεφάλαιο της ψυχαγωγικής επεξεργασίας, όπου περιγράφεται και εξηγείται ο τρόπος αξιοποίησης του κινηματογραφικού ερεθίσματος με την αρωγή του Cinema Therapy και του Cinema Coaching.

Γιατί ξεχωρίζω αυτό το κεφάλαιο; Ο λόγος έγκειται στο γεγονός ότι πατούσα παρθένο έδαφος και ήμουν σε δημιουργική και επιστημονική εγρήγορση: παρόλο που έχουν γραφτεί πολλές μελέτες για την εφαρμογή του  Cinema Therapy, δεν υπάρχει συστηματοποιημένη καταγραφή της διαδικασίας αξιοποίησης του κινηματογραφικού ερεθίσματος προς όφελος της ψυχοθεραπείας ή του Coaching.

Και σε άλλα κεφάλαια βέβαια απόλαυσα τη συγγραφή, όπως τα μοντέλα ή η σύγκριση παρόμοιων προσεγγίσεων με το Cinema Coaching, για διαφορετικούς λόγους. Μου αρέσει η αποσαφήνιση εννοιών, ο ορισμός τους και η κωδικοποίηση της θεωρίας που είναι προσανατολισμένη στην εφαρμογή. Ειδικά όταν είναι terra incognita.

Σίγουρα το εν λόγω έργο δεν καλύπτει όλες τις ερευνητικές πτυχές. Πολλώ δε μάλλον, φιλοδοξεί να θέσει τα θεμέλια και να αποτελέσει αφορμή για περαιτέρω διερεύνηση.

– Κλείνοντας, ποια είναι τα μελλοντικά συγγραφικά σας σχέδια;

Το επόμενο σχέδιό μου είναι η μετάφραση του βιβλίου στα αγγλικά και μετά έπονται πιο εφαρμοσμένα project.

Άποψη:

Ας γνωρίσουμε ένα βιβλίο εισαγωγή στα μοντέλα της Κινηματογραφοθεραπείας και του Cinema Coaching. Εφευρέτρια αυτού του εργαλείου είναι η συγγραφέας του βιβλίου «Ο Φάουστ κι Εγώ», Λίλιαν Τσιαβού. Χωρίζεται σε πέντε θεματικές ενότητες οι οποίες είναι χωρισμένες σε κεφάλαια που περιλαμβάνουν ερωτηματολόγια. Επίσης υπάρχει και ένας πίνακας που αναφέρεται και στις άλλες θεραπείες. Στην τελευταία ενότητα θα βρείτε τις περιλήψεις των ταινιών. Στο βιβλίο θα βρείτε και τις αφίσες τους. Χαρακτηρίζεται από πλούσια βιβλιογραφία και πηγές. Ιδανικό για όσους θέλουν να διευρύνουν τις γνώσεις τους πάνω στα μοντέλα ψυχοθεραπείας και ειδικότερα της Κινηματογραφοθεραπείας.

Περίληψη

Ο Φάουστ δεν είναι µόνο εκείνος που πουλάει την ψυχή του στον διάβολο, προκειµένου να µείνει για πάντα νέος. Δεν αναζητά µόνο την αλήθεια και τη χαρά της ζωής. Δεν αρκείται στην αποπλάνηση της Μαργαρίτας και της Ωραίας Ελένης. Δεν τις εγκαταλείπει αλόγιστα. Είναι πολύ περισσότερα, γιατί ο Φάουστ είµαστε Εσύ κι Εγώ. Που απολαµβάνουµε τη ζωή, εµπλεκόµαστε σε περιπέτειες, παθιαζόµαστε µε τον έρωτα, θρηνούµε τις απώλειές µας και φροντίζουµε τις πληγές µας, προσπαθώντας να καταλάβουµε τον εαυτό µας.

Στην παρούσα µελέτη, ο πολυσχιδής Φάουστ λειτουργεί πολυεπίπεδα: στο θεωρητικό µέρος υιοθετούµε το φιλοσοφικό του πνεύµα, για να διερευνήσουµε τον τρόπο που επιδρά ο κινηµατογράφος στον ανθρώπινο ψυχισµό και τον καλλιεργεί, προκειµένου να αναπτυχθεί. Η επιστηµονική διάσταση του Φάουστ εντοπίζεται στο µεθοδολογικό µέρος, όπου καταγράφονται οι ψυχολογικές διεργασίες κατά τη χρήση κινηµατογραφικών ταινιών, στο πλαίσιο συνεδριών Cinematherapy ή Cinema Coaching, για να συστηµατοποιηθούν στα αντίστοιχα µοντέλα. Στα µάτια του Φάουστ στις οµώνυµες ταινίες, τα άτοµα που επισκέπτονται ψυχοθεραπευτές και οι coachees αντικρίζουν τις δικές τους αλήθειες στο εφαρµοσµένο µέρος. Τους παρακολουθούµε να αναγνωρίζουν στην κινηµατογραφική φιγούρα τις δικές τους ανάγκες κι αγωνίες και να συνδιαµορφώνουν την πορεία τους προς την επίγνωση.

Τόσο το εξοικειωµένο αναγνωστικό κοινό, που θα αξιοποιήσει επαγγελµατικά την καταλυτική δύναµη την οποία διαθέτει ο Κινηματογράφος, όσο και το ευρύ κοινό που θα χρησιµοποιήσει τo βιβλίο ως μια μελέτη ψυχολογίας και αυτογνωσίας, θα ανακαλύψουν πτυχές του κινηµατογραφικού σύµπαντος εντός τους και θα αντιληφθούν ότι τελικά ο Φάουστ είµαστε όντως Εσύ κι Εγώ.

Η Ειρήνη Λόκα γεννήθηκε το 2002. Τελειώνοντας το Λύκειο εισήχθη στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Έχει παρακολουθήσει το διαδικτυακό Εργαστήρι Μικροδιηγήματος του Αλληλέγγυου Σχολείου της Ετεροτοπίας με εισηγητή τον συγγραφέα Γιάννη Φαρσάρη στο οποίο εκδόθηκε και μία συλλογή διηγημάτων στην Ανοικτή Βιβλιοθήκη συμπεριλαμβανομένου και του μικροδιηγήματός της «Η συνεδρία», πλήθος webinars για την ψυχική υγεία και ένα σεμινάριο Filmmaking από το Skillbox. Παρακολουθεί μαθήματα νοηματικής γλώσσας από το ΚΕΝΓ. Διηγήματα και ποιήματά της έχουν δημοσιευθεί σε διαδικτυακούς ιστότοπους και περιοδικά πολιτισμού: culturepoint.gr, Fractal κ.α.