Η Sadahzinia, το λυπημένο λουλούδι που όταν ακούσει μουσική τότε ανθίζει και όλα αλλάζουν είναι η άλλη όψη της Γιολάντας Τσιαμπόκαλου. Πρόκειται για ένα ζωντανό κεφάλαιο στο ελληνικό hip hop, μετρώντας μια καριέρα 30 plus χρόνων. Εδώ και τρία περίπου χρόνια ήθελα να κάνω μια συνέντευξη με την πρώτη Ελληνίδα εκπρόσωπο του συγκεκριμένου μουσικού είδους. Όλο κάτι συνέβαινε και εκεί που ήταν να το κανονίσουμε, το αναβάλλαμε. Επιτέλους, ο άθλος ολοκληρώθηκε. Με αφορμή το Stop Misoggyny In (T)rap, το μουσικό της κάλεσμα κατά του μισογυνισμού σε μια συναυλία στην Τεχνόπολη τη Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου, συνομιλώ μαζί της για το yourearticles.
-Ποιες είναι οι μνήμες της παιδικής σου ηλικίας;
Γεννήθηκα στο Βύρωνα και έζησα εκεί ως τα 30 μου. Με ένα διάλειμμα όπου έζησα και Κύπρο λόγω της δουλειάς του πατέρα μου. Οι πιο έντονες αναμνήσεις μου είναι σίγουρα τα καλοκαίρια στα δυο μου χωριά – Ξηρονομή Βοιωτίας και Βαλαώρα Ευρυτανίας, πλούτος απ’ τον οποίο ακόμα «κλέβω»…. Δημοτικό πήγαινα σχολείο στο Παγκράτι κι έτσι οι μνήμες μου έχουν ασταμάτητο παιχνίδι και εξερεύνηση στο Άλσος Παγκρατίου, βόλτες στις γειτονιές ως πίσω από το Παναθηναϊκό στάδιο, και στο Μετς, να βυθίζομαι στην αγκαλιά του Εθνικού κήπου στο κέντρο. Και φυσικά το φως των απογευμάτων λίγο πριν τη δύση ανάμεσα στα στενά. Λίγο πιο μεγάλη στον Βύρωνα, σχολείο στο 1ο στην Ανάληψη, παρέες στη Λαμπηδόνα, στον ΑΓΣΒ, βόλτες στον Υμηττό, και βέβαια πάρτι σε σπίτια με μουσικές και πολλές αναμνήσεις. Επίσης μνήμες από γλέντια – όχι με κάποια συγκεκριμένη αφορμή, απρόοπτα, ξαφνικά και αυτοσχέδια γλέντια – στο σπίτι μας με το ατελείωτο σόι μου, τα άπειρα ξαδέρφια μου και μπόλικη αγάπη…
-Η πιο ισχυρή ανάμνηση που κουβαλάς ως σήμερα;
Άδικη ερώτηση. Μπορούσες να με ρωτήσεις τι θυμάσαι πιο έντονα με τις αισθήσεις σου… Την όσφρηση. Άλλη ανάμνηση με την αφή, την όραση. Άλλη ανάμνηση με τα ματωμένα γόνατα… κλπ κλπ. Θυμόμαστε με κάθε σημείο του σώματός μας…
-Τι αποτέλεσε ερέθισμα για να ασχοληθείς με τη μουσική;
Τα χω ξαναπεί. Ο αδερφός μου που ήταν τότε μέλος των Active Member με γνώρισε με τα παιδιά κι έφτιαξα το πρώτο μου τραγούδι. Μετά το ένα έφερε το άλλο. Έπαιζα και δίχως να το καταλάβω μπήκα σε αυτό τον κόσμο…
-Σπούδασες αγγλική φιλολογία. Τι αποκόμισες από το αντικείμενο των σπουδών σου και τα φοιτητικά χρόνια;
Έμαθα να ψάχνω πληροφορίες και να μελετάω.
-Τα ακούσματα που σε διαμόρφωσαν ως καλλιτέχνη;
Τα ακούσματα των γονιών μου, παραδοσιακά τραγούδια από κακές ηχογραφήσεις σε ατελείωτα ταξίδια με το αυτοκίνητο και έντεχνα που ακούγονταν στο ραδιόφωνο δεκαετία του 80. Επίσης, αργότερα, το hip hop των 90’s, o στίχος των Active Member, Public Enemy, Mc Lyte, Queen Latifah, Bahamadia, Mobb Deep, Nas, A tribe called Quest, Naughty by nature, Dr Dre, Krs -One, Common Sense, Erykah Badu, οι Fuggees και η Lauryn Hill. Μου άρεσε και η σκηνή του Bristol. Massive Attack, Portishead… Μου άρεσε και η Bjork κι ήταν η πρώτη συναυλία που πήγα στο Λυκαβηττό.
-Πώς δημιουργείς τα τραγούδια σου;
Παίρνω ένα χαρτί, βάζω να παίζει η μουσική που έχω διαλέξει για να πάρω το ρυθμό και γράφω.
-Τι είδους δυσκολίες είχε να αντιμετωπίσει ένας ανερχόμενος μουσικός την εποχή που εμφανίστηκες για να κατορθώσει να κάνει τα πρώτα του βήματα και να εδραιωθεί;
Μιλάμε για μια εποχή χωρίς social, μια εποχή που κρεμόμασταν από τα μουσικά περιοδικά που κυκλοφορούσαν για να αναδείξουνε τη δουλειά μας, μια δισκοκριτική… Δεν υπήρχαν χορηγούμενες, και δειλά δειλά κάποιες σελίδες στο ιντερνετ. Το χιπ χοπ βέβαια είχε την ευκολία ότι δημιουργός, ερμηνευτής, παραγωγός, διανομέας και προωθητής ήταν επί της ουσίας μια στενή ομάδα ατόμων. Και οι δισκογραφικές που είχαν αρχίσει να μπαίνουν στο παιχνίδι δεν ήξεραν να δουλέψουν αυτό το είδος οπότε μας παρείχαν κατά κάποιο τρόπο μια ελευθερία κινήσεων. Από την άλλη, σε έδεναν με συμβόλαια αυστηρά και ακόμα και σήμερα τόσα πολλά χρόνια μετά δεν μπορώ να ανεβάσω τα παλιά μου τραγούδια στη σελίδα μου στο youtube (ούτε και μου δίνουν άδεια που τους ζητάω). Προσωπικά, είχα δυσκολίες γιατί ήμουν η πρώτη γυναίκα που θέλησα να κάνω κάτι δισκογραφικά στην Ελλάδα και η δισκογραφική ξίνιζε σε πολλά. Βρίσκαμε άκρη ευτυχώς με live, που γινόντουσαν συχνά σε διάφορες μουσικές σκηνές σε όλη τη χώρα, μικρές ή μεγάλες και από εκεί έβγαινε κάποιο χαρτζιλίκι (που πάλι το επενδύαμε στην μουσική).
-Σήμερα είναι πιο δύσκολα τα πράγματα;
Σήμερα είναι όλα κατευθυνόμενα. Όποιος έχει να πληρώσει γίνεται εν μια νυκτί σούπερ σταρ κι αν δεν πληρώσει αλλά απλώς τον στηρίζει μια ευρύτερη παρέα, ένα δίκτυο ανθρώπων (που σπάνια συμβαίνει) τότε σύντομα θα ελέγχεται. Όποιος είναι σε δισκογραφική δένεται από αυτήν κόμπο. Αν έχει και χορηγό, ο κόμπος είναι ακόμα πιο πολύπλοκος. Το political correctness επιβάλλεται, και μάλιστα έχει αντιστραφεί ο όρος και political correct έχουν γίνει συν τοις άλλοις τραγούδια που προβάλλουν αρνητικά πρότυπα κυρίως μισογυνισμού ή αντίστροφα, πρότυπα επαναστατικά και θυμωμένα εκ του ασφαλούς πάντα. Η μουσική και τα live (που ήταν και το τελευταίο προπύργιο για έναν χιπ χοπ καλλιτέχνη) ελέγχονται από τις μεγάλες εταιρείες που στήνουν φεστιβάλ καρμπόν σε ραχούλες. Σε κάποια θα βρεθώ ίσως κι εγώ, αλλά καλό είναι να έχουμε επίγνωση της κατάστασης, παραδοχή και να μάθουμε να κάνουμε και χώρο.
-Πρόσφατα, κυκλοφόρησε η όγδοη δισκογραφική σου κατάθεση, η “Ανακαίνιση στον 8ο”. Πως προέκυψε αυτή η δουλειά;
Η ανάγκη να μπορώ να τραγουδήσω ζωντανά κάποια τραγούδια που ποτέ δεν έλεγα, όλα αυτά τα χρόνια. Άρα είχα ανάγκη να σκαλίσω και τον τρόπο μου αλλά και τις μουσικές που θα τα συνοδεύω. Συμμετέχουν φίλοι και παραγωγοί που εκτιμώ πολύ και πιθανότατα θα ακολουθήσει και δεύτερη ενότητα. Την γενική ενορχήστρωση και μίξη έχει αναλάβει ο εξαιρετικός και αστείρευτος σε ιδέες και μουσική γνώση, Νίκος Ξύδης. Την καλλιτεχνική επιμέλεια του project o Πάνος Πενταρίτσας (Βόμβοι). Οι παραγωγοί που έχουν στολίσει τους στίχους μου είναι ο Άυλος542, η Piel Fluida, o Yegor Sergei, Ros Piel, o Νικόλας (Razastarr), Διονύσης Φαρμάκης, BreakFreak, o Nekubi, MCD, Marble, Jk1, οι Βόμβοι…
-Για μια ακόμη χρονιά η χώρα μας βίωσε τη λαίλαπα των εμπρησμών-πυρκαγιών. Πως αναλογίζεσαι τον κρατικό μηχανισμό και τις αντιδράσεις του;
Για μια ακόμα χρονιά μας εμπαίζει, μας υποτιμά και απαξιεί τις ζωές όλων των έμβιων. Το πρόγραμμα «μπαταρία της Ευρώπης» συνεχίζεται απρόσκοπτα και σύντομα θα ολοκληρωθεί επιτυχώς. Τη στιγμή που η δύσμοιρη Παλαιστίνη προσφέρεται να συνδράμει στις φωτιές, η οργή που νιώθουμε κάποιοι δεν περιγράφεται ούτε ξεθυμαίνει.
-Είναι η καμένη γη άλλη μια ευκαιρία για άκρατες επενδύσεις;
Εδώ και ένα χρόνο μένω μόνιμα στη Βοιωτία η οποία ξεκάθαρα μετατρέπεται σε power bank. Έχουν φυτέψει ανεμογεννήτριες σε αρχαιολογικούς χώρους, λίγες εκατοντάδες μέτρα από τα σπίτια μας. Ήδη οι συνέπειες είναι εμφανείς στις καλλιέργειες, στη σοδειά και στο μικροκλίμα… Ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια μπαταριών λιθίου στην Ευρώπη σχεδιάζεται να φτιαχτεί λίγο έξω από το χωριό που μένω, σε βοσκοτόπια και χωράφια. Στις θάλασσες μας έχουν βάλει πλωτά φωτοβολταικά και στις πλαγιές επίσης. Ανέβηκα στην κορφή του Παρνασσού να δω το ηλιοβασίλεμα, και αστράφταν καθρεφτες στο έδαφος ολούθε. Το θέαμα ήταν αποκαρδιωτικό. Κι όλα αυτά βέβαια είναι κανονισμένα από δεκαετίες. Δεν περιμέναν την καμένη γη. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα κάνουν αυτό που θέλουν. Αλλά έρχονται και τα κάνουν στα καταφρονεμένα χωριά μας όπου η αντίσταση δεν είναι καθόλου εύκολο να οργανωθεί. Βέβαια θα μας βρίσκουν μπροστά τους.
-Η εικόνα που έχεις για το πολιτικό σκηνικό της χώρας μας;
Υπάρχει ένα ξεκάθαρο πολιτικό αδιέξοδο που φαίνεται στα ποσοστά όλων των κομμάτων που βγάζουν κυβερνήσεις με μικρές μειοψηφίες μέσα σε μια τεράστια αποχή. Το μέλλον μυρίζει αλλαγή πολιτεύματος! Μακάρι να είναι η αμεσοδημοκρατία του ελληνικού κοινοτισμού. Μέχρι τότε νομίζω ότι χρειαζόμαστε απέναντι στους δυνατούς υπερασπιστικές φωνές που ξέρουν καλά τους νόμους και το Σύνταγμα… Αυτό το κάνει καλά η Ζωή Κωνσταντοπούλου. Είναι επικίνδυνο να πας σε μια μεγάλη αλλαγή πολιτεύματος και να μην υπάρχουν δικλείδες ασφαλείας.
-Σε ενοχλεί η σημερινή ελληνική κοινωνία; Έχει παθογένειες;
Με ενοχλεί η πόζα, η ναρκισσιστική εξάρτησή μας από τα social, οι καλωδιωμένες επαναστάσεις μας και οι ευαισθησίες που όμως δεν εφαρμόζονται στην πράξη, που εύκολα σταυρώνουμε την προσπάθεια του άλλου αν μας ξεβολεύει (γιατί μας πήρε την πρωτιά). Με ενοχλεί το δήθεν, δήθεν αριστερά, δήθεν σεβασμός, δήθεν αγάπη. Δεν βλέπουμε τον άλλο… Μια από τις χειρότερες παθογένειες η ανδροκρατία που διαποτίζει κάθε τομέα. Και η συγκάλυψη πράξεων ειδεχθούς βίας και αδικίας έτσι απλά και κατάφωρα.
-Ως μητέρα δύο παιδιών, ποιοι είναι οι φόβοι που κυριαρχούν στο μυαλό σου για το μέλλον τους;
Η βία που τα κυκλώνει με φοβίζει, κι αν θα καταφέρουν να δουν την ομορφιά που υπάρχει και να προσπαθήσουν να την κατακτήσουν. Το αν θα σταθούν αρκετά δυνατά να αντισταθούν όταν θα παραστεί η ανάγκη, αν θα βρίσκουν λύσεις, αν θα καταφέρουν να ερωτευτούν και να βγουν ολοκληρωτικά από το εγώ τους.
-Οι σκέψεις που σου γεννά το φαινόμενο των γυναικοκτονιών;
Μιλάμε για δολοφονίες που γίνονται με συγκεκριμένα κίνητρα και συγκεκριμένα κριτήρια, και αποτελούν την πιο ακραία μορφή έμφυλης βίας συνήθως μάλιστα μετά από άπειρα μικρότερα περιστατικά ψυχολογικής, λεκτικής ή σωματικής κακοποίησης. Είναι απάνθρωπο να ζεις με φόβο ή να νιώσεις ότι η ζωή σου δεν αξίζει τόσο. Σκέφτομαι λοιπόν ότι ουσιαστικά γίνεται πόλεμος αυτή τη στιγμή και πρέπει να διαλέξει κανείς στρατόπεδο.
-Τι έχει οδηγήσει σε αυτή την ολοένα ραγδαία αύξηση στα τελευταία χρόνια και πως μπορεί να προστατεύσει τον εαυτό της μια γυναίκα;
Επειδή αυτό το ερώτημα απασχολεί και εμένα, ψάχνοντας να βρω τις αιτίες, θεωρώ ότι ο μισογυνισμός στην τέχνη, στον πολιτισμό είναι βασικός λόγος που οδηγεί στη βία. Οι στίχοι σε ένα τραγούδι – που μάλιστα ακούγεται από την πλειοψηφία των εφήβων – δομεί ιδεολογίες και συνειδήσεις. Με τον μισογυνισμό στην τέχνη εδραιώνεται ένα περιβάλλον επικίνδυνο και κανονικοποιείται μια κατάσταση που είναι εντελώς στρεβλή.
-Τη Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου, με μια συναυλία στην Τεχνόπολη, θα “ηγηθείς” σε ένα μουσικό κάλεσμα κατά του μισογυνισμού στη μουσική. Πως ήρθε η ιδέα για το Stop Misoggyny In (T)rap;
Ήθελα εδώ και καιρό να μαζέψω όλα τα κορίτσια του ελληνικού hip hop και να κάνουμε ένα live για να στηρίξουμε την γυναικεία σκηνή που είναι υποβαθμισμένη. Πουλάει βλέπετε και στην Ελλάδα η αρρενωπότητα όπως και στο εξωτερικό ακόμα και η political αρρενωπότητα. Μόνο ο άντρας μπορεί να κάνει πολιτικοκοινωνικό τραγούδι… Κλασσικές ατάκες τύπου «τι να μας πουν και οι γυναίκες», «για γυναίκα το κάνεις καλά» κλπ. Όμως με όλα αυτά που συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια εναντίων των γυναικών που φτάνουν μέχρι τον πολλαπλασιασμό των γυναικοκτονιών βρέθηκε ένα μεγαλύτερο νόημα: Μια από τις βασικές μήτρες που γεννάνε το μίσος εναντίον των γυναικών, ο μισογυνισμός στην τέχνη και στη μουσική – και συγκεριμένα στην Rap και στην Trap που ακούνε οι έφηβοι! Το είπα στα κορίτσια και ενθουσιάστηκαν. Όχι όλες βέβαια. Προσπάθησα να τις προσεγγίσω όλες. Η καθεμία που δεν συμμετέχει έχει τους λόγους της. Σημαντικό είναι πάντως να πάρουν θέση κι εκείνες στο θέμα αυτό με την πρώτη ευκαιρία. Ο μισογυνισμός μας προσβάλει όλες. Τις μανάδες, τις αδερφές, τις κόρες μας, τις φίλες… Εκτός όμως από τις ράπερς, γούσταραν το εγχείρημα και σπουδαίες έντεχνες καλλιτέχνιδες και ύστερα συσπειρώθηκαν και τα κινήματα κατά της έμφυλης βίας με πρώτο το Strong me και άλλοι πολλοί που βλέπουν σοβαρά το πρόβλημα και δεν φοβούνται τις δισκογραφικές! Αποφασίσαμε να το κάνουμε κεντρικά στην Τεχνόπολη για να τους αφορά όλους χωρίς ομπρέλες και καπέλα και δεν βάλαμε κανένα χορηγό, για να είμαστε πεντακάθαροι
-Έχεις βιώσει σεξισμό στον χώρο της μουσικής;
Προφανώς, αναπαράγονται πρότυπα του εξωτερικού, μεταφράζονται και αποτυπώνονται σε μια γλώσσα που κανονικά θα έπρεπε να τα ξερνάει. Αντίστοιχα, η αντιμετώπιση των δισκογραφικών αλλά και των διοργανωτών μεγάλων event είναι διαφορετική απέναντι σε μια γυναίκα σε σχέση με το πως αντιμετωπίζουν έναν άντρα μουσικό. Μια γυναίκα καλλιτέχνης πρέπει να προσπαθήσει δεκαπλά για να αποδείξει την τέχνη και την αξία της. Και η συνεχής ακουστική έκθεση σε μισογυνιστικούς στίχους, που αντικειμενοποιούν τη γυναίκα και την υποτιμούν σε σχέση με το φύλο της, αυξάνουν δραματικά τις σεξιστικές στάσεις απέναντι στις γυναίκες γενικότερα. Και οι γυναίκες δυστυχώς εύκολα συμβιβάζονται με αυτό για να μην περιθωριοποιούνται.
-Τελικά, πόσο δύσκολο είναι να καλλιεργηθεί στις νεότερες γενιές μέσω της οικογένειας και του εκπαιδευτικού συστήματος ότι η γυναίκα δεν είναι υποδεέστερη από τον άνδρα;
Ας διαβάσουν Ελύτη. Ας ακούσουν Χατζηδάκη. Η τέχνη σίγουρα μπορεί να παίξει έναν σημαντικό ρόλο, τα ακούσματα, τα ερεθίσματα. Να κοιταχτούμε στα μάτια.
-Ο μεγάλος σου φόβος;
Η έλλειψη επικοινωνίας. Το ότι δεν αντιλαμβανόμαστε ότι είμαστε πρόσωπα προς όψη τινός. Αν παραμείνουμε άτομα παύουμε να υπάρχουμε.
-Νιώθεις ευτυχισμένη;
Ναι. Γιατί είμαι ερωτευμένη.
-Πώς η Γιολάντα μετατρέπεται σε Sadahzinia, στο λυπημένο λουλούδι που όταν ακούσει μουσική τότε ανθίζει και όλα αλλάζουν;
Τώρα πια ξεκάθαρα με τη μέθοδο των Power Ranger.
-Πότε έκλαψες τελευταία φορά;
Πριν λίγες ημέρες όταν υπέστην σκληρή λεκτική βία μέσω μηνυμάτων.
-Αν μπορούσες να γυρίσεις τον χρόνο πίσω υπάρχει κάτι που θα άλλαζες;
Θα θελα να είχα τη δύναμη να αλλάξω πολλά γιατί μου έχουν συμβεί πολλά. Όμως το σύμπαν ξέρει κι εγώ με πόνο ή χωρίς, υπακούω.
-Πώς φαντάζεσαι τη τελευταία μέρα σου στη γη;
Δεν ξέρω, παίζουν διάφορα σενάρια.
-Τα όνειρά σου για το μέλλον;
Ένα νέο άλμπουμ. Ένα νέο βιβλίο. Ένα μικρό κτήμα αυτάρκειας, έξω από την Αθήνα, τα παιδιά ευτυχισμένα κι εγώ με την αγάπη μου να μιλάμε για τέχνη και σαχλαμάρες. Φίλους, ζωή… μια νέα ζωή γιατί όχι, ταξίδια (αν και σύντομα θα μας τα κόψουν αυτά)… Φως να μπαίνει από παντού. Βαρέθηκα τα σκοτάδια.
-Τι συμβουλή θα έδινες σε έναν άνθρωπο για να κάνει τα όνειρα του πραγματικότητα;
Να ανοίγεται, να μοιράζεται να επικοινωνεί, να μην ποζάρει αλλά να δουλεύει. Βεβαια κι εγώ που τα κάνω ακόμα προσπαθώ να κάνω τα όνειρά μου πραγματικότητα… Οπότε μπορεί και να μην είμαι καλή συμβουλάτορας.
-Τι σου έρχεται στο μυαλό όταν λες το όνομα Γιολάντα Τσιαμπόκαλου;
Μια δεκαοκτάχρονη με μακριά ίσια μαλλιά αγρίμι σκέτο.
-Sadahzinia σε ευχαριστώ πολύ για την επικοινωνία μας.
Και εγώ σε ευχαριστώ.
Συνέντευξη στον Χρήστο Ηλιόπουλο
Διαβάστε περισσότερες συνεντεύξεις: εδώ
