Συνέντευξη με τον Παναγιώτη Τσαππή: «Ονειρεύομαι ένα τόπο με παιδεία χωρίς ίχνος ρατσισμού»

Γεννήθηκε στο νησί της Αφροδίτης, την αγαπημένη Κύπρο. Ένας νέος τραγουδοποιός με μουσική κατάρτιση. Τον Ιούνιο του 2020, εν καιρώ πανδημίας κυκλοφόρησε τον πρώτο του ολοκληρωμένο δίσκο, την Ωδή Στη Νύχτα. Σήμερα, στο your e-articles ο Παναγιώτης Τσαππής.

-Ποιες είναι οι μνήμες από τα παιδικά σου χρόνια;

Γεννήθηκα στο Δασάκι Άχνας, ένα μικρό χωριό της Κύπρου. Είχα την τύχη να μεγαλώσω σε μια πανέμορφη οικογένεια από επαγγελματίες γονείς, προσφέροντάς μου όμορφες αναμνήσεις κατά την περίοδο των παιδικών μου χρόνων αλλά και σημαντικά εφόδια για το μέλλον. Με αφετηρία το 1990, θυμάμαι μια εποχή βασισμένη στο αυτοσχέδιο παιχνίδι με τα παιδιά της γειτονιάς, χωρίς οθόνες. Κρυφτό, ποδήλατο και ποδόσφαιρο. Μου κάνει φοβερή εντύπωση πως η τεχνολογία στις επόμενες τρείς δεκαετίες άλλαξε εντελώς τον τρόπο που τα παιδιά γνωρίζουν τον κόσμο. Αισθάνομαι ευγνώμων που μεγάλωσα στην εποχή της παιδικής αγνότητας.

-Υπάρχει κάποιο γεγονός που το θυμάσαι χαρακτηριστικά;

Ναι… Και αφορά ένα αρνητικό βίωμα από τα μαθητικά χρόνια. Θυμάμαι ακόμα το χαστούκι της δασκάλας στην Α’ δημοτικού. Μας είχε ζητήσει να ζωγραφίσουμε γεωμετρικά σχήματα και θεωρώντας το βαρετό, ξεκίνησα να ζωγραφίζω ένα τοπίο με λίμνη. Μόλις έγινε αντιληπτό από την ίδια, έκρινε σωστό να με χαστουκίσει. Λογικά με αρκετή δύναμη ώστε να το θυμάμαι ακόμα! Υποθέτω ότι αντίστοιχες παιδαγωγικές μέθοδοι της εποχής και πόσο μάλλον της συγκεκριμένης δασκάλας δεν ήταν βασισμένες σε κάποια βιβλιογραφία…

-Η πρώτη φορά που ήρθες σε επαφή με τη μουσική; 

Δεν προέρχομαι από μουσική οικογένεια ή έστω περιβάλλον. Η πρώτη φορά που θυμάμαι να ταξίδεψα με τη μουσική, ήταν όταν μέσω ενός φίλου έφτασε στο σπίτι μου ο δίσκος του Αλκίνοου Ιωαννίδη Οι περιπέτειες ενός μικρού προσκυνητή, το 2003. Εκείνη η ημέρα αποτέλεσε αφετηρία για την ενασχόλησή μου με την μουσική και μάλιστα υπήρξε η αφορμή να αγοράσω την πρώτη μου κιθάρα.

-Τι σημαίνει για εσένα; 

Είναι μια στιγμή που σε καθορίζει. Είναι εκείνη ακριβώς η στιγμή που νιώθεις ένα βαθύ ενθουσιασμό σαν ακροατής και καταλαβαίνεις πλέον τι προκαλεί μια σύνθεση στον ψυχισμό σου. Είναι θεωρώ ένα κομβικό σημείο για την πορεία σου. Τόσο την καλλιτεχνική, όσο και την εξέλιξή σου ως άνθρωπος.

-Την ακούς διαφορετικά σαν συνθέτης και διαφορετικά σαν ακροατής; 

Όταν ακούω μουσική με σκοπό την αποδόμησή της ώστε να διδαχτώ τεχνικές και αισθητικές προσεγγίσεις, είναι λογικό πως το μυαλό λειτουργεί διαφορετικά, πιο συγκεντρωμένα. Σε στιγμές χαλάρωσης λειτουργώ περισσότερο σαν παθητικός δέκτης, χωρίς φίλτρα. Πολλές φορές όμως η ακρόαση ισορροπείται κάπου στη μέση των δύο.

-Τα ακούσματα που σε καθόρισαν; 

Progressive και experimental rock, κλασική μουσική και ήχοι της Ανατολής.

-Οι καλλιτέχνες που σε επηρέασαν; 

Είναι πραγματικά πάρα πολλοί και δύσκολο να ξεχωρίσεις. Αν έπρεπε να επιλέξω κάποιους που με επηρέασαν συγκεκριμένα σε νεαρή ηλικία, θα ήταν οι Αλκίνοος Ιωαννίδης, Σωκράτης Μάλαμας, Θανάσης Παπακωνσταντίνου, Pink Floyd και λίγο αργότερα ο Tigran Hamasyan.

-Ως τραγουδοποιός γράφεις μουσική και στίχο. Με ποια διαδικασία χτίζεις τα τραγούδια σου;

Πάντα έρχεται πρώτα η μουσική. Σε ελάχιστες περιπτώσεις είχα δοσμένο το στίχο. Γενικότερα, αν και παίζω μουσική με στίχο λόγω των αναγκών, ακούω πολύ περισσότερο ορχηστρική μουσική.

-Πώς γεννιέται η έμπνευση; 

Είναι μια ερώτηση που δυσκολεύομαι πολύ να απαντήσω. Θα μπορούσα όμως να πω, αναφερόμενος στη μουσική σύνθεση, πως είναι ένα κράμα των μέχρι στιγμής βιωμάτων και ακουσμάτων, σε συνάρτηση με την ικανότητα του εγκεφάλου να συντάξει νέες προτάσεις. Όλοι μας μαθαίνουμε το αλφάβητο και ακολούθως λέξεις και προτάσεις, κάποιοι όμως μπορούν να τοποθετήσουν τις λέξεις αυτές σε πιο ευφάνταστη και δημιουργική σειρά.

-Πιστεύεις στο πεπρωμένο;

Όχι. Γενικώς θέλω να γνωρίζω παρά να πιστεύω και η ιδέα του πεπρωμένου δεν με έχει πείσει. Δεν μπορώ να δεχτώ ότι κάτι είναι γραμμένο να γίνει γιατί δεν θα έχει νόημα για μένα μετά. Πέρασα πολλά χρόνια με τέτοιου είδους υπαρξιακούς αναστοχασμούς, γεγονός που με οδήγησε και στη Θεολογική σχολή του Αριστοτελείου. Στην παρούσα φάση με ηρεμεί κάπως η σκέψη πως όλα είναι και γίνονται στο τώρα, μια ιδέα που μοιράζομαι και στον πρώτο μου δίσκο.

-Πότε γράφεται ένα σπουδαίο τραγούδι;

Μετά από μια έντονη συναισθηματική εμπειρία, είτε θετική είτε αρνητική. Το τραγούδι γεννιέται αμέσως μετά από την περίοδο της συμφιλίωσης με την εμπειρία αυτή. Τουλάχιστον στη δική μου περίπτωση αυτό γίνεται.

-Η ιδανική σου συνεργασία; 

Θα ήθελα πολύ κάποια μέρα να συνοδεύσω τον Αλκίνοο στη σκηνή.

-Σε έχουν καθορίσει περισσότερο οι εύκολες ή οι δύσκολες στιγμές στη ζωή σου;

Νομίζω πως και εγώ αλλά και οι περισσότεροι άνθρωποι καθορίζονται και αναπλάθονται μετά από δύσκολες στιγμές. Αυτές είναι που δοκιμάζουν τα όριά σου, κάνοντάς σε να αναθεωρήσεις για τις αντιλήψεις σου και να βγεις μέσα από αυτές αλλαγμένος. Και τις περισσότερες φορές πιο δυνατός και σοφός.

-Φέτος κυκλοφόρησε η δισκογραφική σου δουλειά, Ωδή Στη Νύχτα. Πώς προέκυψε αυτή η κατάθεση; 

Η ιδέα του δίσκου ξεκίνησε μόλις κατάλαβα πως είχα μαζεμένα πολλά τραγούδια που μοιράζονταν παρόμοιες ανησυχίες. Είναι μια ενότητα που ήθελα να μοιραστώ με τον κόσμο. Πραγματεύεται τον διπλό ρόλο που έχει η νύχτα, τον συναισθηματικό και τον κοσμικό. Σας παραθέτω ένα σχετικό κείμενό μου, το οποίο υπάρχει και στην έντυπη μορφή του δίσκου: Το φως, χρησιμοποιείται στη λογοτεχνία κυρίως μεταφορικά, υποδεικνύοντας την αλήθεια και την αποκάλυψη. Άλλες φορές, υποδηλώνει κάτι θεϊκό και υπερφυσικό που φτάνει σε εμάς σαν λύτρωση. Κοσμολογικά, το φως του ήλιου, της μέρας, είναι αυτό που σκεπάζει την αλήθεια από εμάς, αφού κρύβει ολόκληρους κόσμους και συνεπώς την πραγματική μας θέση στο σύμπαν. Η νύχτα αποκαλύπτει αμέτρητους ήλιους, γαλαξίες και άλλα κοσμολογικά φαινόμενα ασύλληπτα για το νου. Ενεργοποιεί τη φαντασία, φανερώνει τον πραγματικό μας εαυτό, αναγκάζοντάς μας, να έρθουμε πιο κοντά σε αυτόν. Μας ηρεμεί, ξυπνά τη μνήμη, τον έρωτα και την ανάγκη για αναζήτηση. Αν δεν νύχτωνε ποτέ, είναι πολύ πιθανόν η ανθρωπότητα, παγιδευμένη στο γαλάζιο θόλο που δημιουργεί το φως, να πίστευε ακόμα ότι είναι το κέντρο του κόσμου. Η νύχτα, έρχεται κάθε λίγες ώρες για να μας θυμίζει ότι αυτό δεν ισχύει. Αποκαλύπτει το χάος και το μεγαλείο του σύμπαντος, ψιθυρίζοντάς μας ότι είμαστε ένα τίποτα. Είμαστε όμως και τα πάντα, αφού φτιαχτήκαμε από την ίδια κοσμική συνταγή. Νιώθω ευγνωμοσύνη για τη δύναμη που αυτόβουλα με έφερε εδώ να βιώσω την ύπαρξη. Κάποιες μέρες βιώνω την απόφασή της αυτή σαν δώρο κι άλλες σαν μεγαλειώδες θράσος.

-Τι είδους εσωτερικές ανάγκες κάλυψε;

Όταν εκδίδεις ένα έργο σημαίνει ότι η σκέψη σου έχει κάπως κατασταλάξει. Κλείνεις σε ένα μπαούλο όλα όσα ήθελες να μοιραστείς, τα χαρίζεις και κάνεις χώρο για άλλα. Όλοι οι άνθρωποι ανεξαιρέτως έχουμε την ανάγκη να μοιραζόμαστε και να εισακουστούμε, κάτι που με την τέχνη γίνεται πολλές φορές ακόμα πιο ισχυρό. Ακόμα, είχα την ανάγκη να αφιερώσω τον δίσκο στον Giordano Bruno, καθώς η τεράστια αγάπη μου για την αστρονομία με έκανε να μάθω για αυτόν τον σπουδαίο άνθρωπο, που ήταν επίσης θεολόγος και κάηκε στην πυρά επειδή εισηγήθηκε πως η γη δεν είναι το κέντρο του κόσμου. Αυτό και άλλα πολλά, με έφεραν στο συμπέρασμα πως αν η αλήθεια ήταν στο φως, θα την ήξεραν όλοι. Ο δίσκος αυτός μου έδωσε επίσης την ευκαιρία να συνεργαστώ με καλλιτέχνες που αγαπούσα και θαύμαζα πολλά χρόνια πριν. Τους: Παυλίνα Κωνσταντοπούλου, Θεόδωρο Κουέλη, Απόστολο Ρίζο, Δημήτρη Μυστακίδη, Σταύρο Χριστοδούλου, Γιάννη Διονυσίου, Δημήτρη Μεσημέρη, Νικόλα Καλούτση, Φώτη Σιώτα, Βαγγέλη Καρίπη, Νικόλα Μελή, Στέφανο Δορμπαράκη, Γιάννη Κουτή και Σωτήρη Μαργώνη.

-Ποια είναι τα συναισθήματά σου αρκετό καιρό πια μετά την κυκλοφορία; 

Είχα εκδώσει τον δίσκο τον Ιούνιο του 2020, μέσα στην πανδημία που ακόμα καλά κρατεί. Αρκετοί με είχαν συμβουλέψει να μην εκδώσω τον δίσκο στην παρούσα φάση, αφού δεν θα μπορούσα να τον παρουσιάσω όπως το είχα φανταστεί. Δεν μπορούσα όμως να μην τον εκδώσω. Ένιωθα πως δεν θα μπορούσα να δημιουργήσω κάτι νέο. Οπότε, οκτώ μήνες μετά την έκδοση, είμαι πολύ προβληματισμένος διότι ο δίσκος δεν έκανε ακόμα το ταξίδι που θα έπρεπε να είχε κάνει. Εύχομαι να έρθουν σύντομα καλύτερες μέρες ώστε να γίνει μια ζωντανή παρουσίαση.

-Μπορεί να νιώσει πληρότητα ένας καλλιτέχνης; Ή όταν την αισθανθεί τότε είναι το σημείο που δεν έχει πια λόγο να εκφράζεται;

Πάντα είχα την θέση πως η τέχνη πηγάζει από τον πόνο και την ανησυχία. Δεν γνωρίζω αν υπάρχει η λεγόμενη πληρότητα και πώς νιώθει κάποιος όταν την πετύχει. Η αναζήτηση είναι επακόλουθο της πνευματικής ανησυχίας, οπότε εάν υπάρχει η πληρότητα και ισοδυναμεί με την παύση της αναζήτησης τότε δεν θα ήθελα να την κατακτήσω.

-Το κλίμα στη σύγχρονη ελληνική δισκογραφία; 

Παρατηρώ πως εδώ και πολλά χρόνια η σπουδαιότητα του καλλιτέχνη συνδέθηκε με τις προβολές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Υπήρχαν όμως σε κάθε εποχή -και πάντα θα υπάρχουν- οι άνθρωποι των τεχνών που είναι ταγμένοι σε αυτό και κρατάνε ένα σταθερό δρόμο ποιότητας.

-Έχεις κοινωνικές ανησυχίες;

Ναι, ολοένα και πιο έντονα τα τελευταία χρόνια. Πόσω μάλλον για τον τόπο μου, που είναι μοιρασμένος στα δύο από το 1974. Ιστορικές ανακρίβειες που δυστυχώς αναπαράγονται ακόμα και από σύγχρονους εκπαιδευτικούς, διχάζουν ακόμα περισσότερο τη νεολαία και σπέρνουν το μίσος και τη διχόνοια. Αυτός ήταν και ένας βασικός λόγος που επέλεξα να σπουδάσω σε μεταγενέστερο στάδιο Κοινωνική και Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Ονειρεύομαι ένα τόπο με παιδεία χωρίς ίχνος ρατσισμού. Παιδεία είναι η αποδοχή. Παιδεία είναι να διαφωνείς ειρηνικά.

-Σε τι κατάσταση βρίσκονται οι καλλιτέχνες την περίοδο του κορωνοϊού; 

Θα απαντήσω για την Κύπρο, αφού εδώ βίωσα μαζί και με πολλούς άλλους την πρωτόγνωρη αυτή κατάσταση. Είχα βέβαια καθημερινή τηλεφωνική επικοινωνία με άτομα από Ελλάδα και η κατάσταση μπορώ να πω πως ήταν και είναι η ίδια. Όταν από τις αρχές της πανδημίας, κύριο μέλημα των ανθρώπων έγινε, σε μόλις λίγα 24ωρα η επιβίωση, οι τέχνες βρέθηκαν σε δεύτερη μοίρα. Πέραν της οικονομικής εξαθλίωσης, επήλθε και η ψυχική. Όπως έχω αναφέρει και στο παρελθόν, φάνηκε για ακόμα μια φορά ότι ο άνθρωπος φοβάται να ζήσει για να μην πεθάνει.

-Εσύ πώς πέρασες τον χρόνο σου μέσα στη καραντίνα; 

Στην αρχή σκέφτηκα πως με την ευκαιρία της αναγκαστικής καραντίνας θα δημιουργούσα στο σπίτι και θα μελετούσα ακόμα περισσότερο όλα αυτά που με ενδιαφέρουν. Αυτό όμως κράτησε λίγες βδομάδες, αφού στην πορεία όλη αυτή η κατάσταση με επηρέασε ψυχολογικά. Από τότε που σταμάτησε η ελευθερία μετακίνησης, νιώθω πως δεν μπορώ να λειτουργήσω με τον ίδιο τρόπο.

-Πώς κρίνεις τη στάση της κυβέρνησης στη διαχείριση αυτής της δύσκολης περιόδου; 

Και πάλι θα πω τη γνώμη μου για την Κύπρο σε συνάρτηση με τις τέχνες. Οι δυνατότητες και οι ευκαιρίες που προσφέρονται από το κράτος για να ακολουθήσει κάποιος τις τέχνες είναι ελάχιστες. Η χώρα μας δεν έχει Μέγαρο Μουσικής αλλά ούτε και μουσικές σπουδές στο κρατικό πανεπιστήμιο. Θα απαντούσα σε αυτή την ερώτηση λοιπόν με το εξής: Η επιδημιολογική μας ομάδα έκρινε σωστό να ανοίξει Mall και πρακτορεία στοιχημάτων, κρατώντας μέχρι και σήμερα κλειστά τα ωδεία και τα θέατρα. Τρόποι υπήρχαν και υπάρχουν. Απλά δεν θέλουν, δεν νιώθουν.

-Πιστεύεις στον Θεό; 

Πίστη είναι η αποδοχή ενός γεγονότος ή ενός ισχυρισμού, ανεξάρτητα αν μπορεί να δικαιολογηθεί ή όχι. Όπως υποστήριξα και προηγουμένως, θέλω να γνωρίζω. Προσωπικά, πάνω από μια δεκαετία, βρίσκομαι σε μια συνεχή και ειλικρινή αναζήτηση της αλήθειας. Εύχομαι απλά και ταπεινά να την βρω.

-Η ευτυχία;

Ευτυχία είναι να είσαι σε ειρηνική συμβίωση με τον εαυτό σου.

-Το προσωπικό σου καταφύγιο; 

Το μικρό στούντιο που έχω στο σπίτι μου. Ακουστικά, ένα μουσικό όργανο και ο κόσμος σβήνει.

-Ο μεγάλος σου φόβος;

Η ρουτίνα.

-Το βιβλίο που σου κρατάει συντροφιά; 

The Power of Now του Eckhart Tolle.

-Η αγαπημένη σου ταινία; 

Into the Wild (2007), μια πραγματική ιστορία με πρωταγωνιστή τον Christopher McCandless. Τελικό απόφθεγμα της ταινίας: Happiness is only real when shared.

-Ο δίσκος που ακούς τις προσωπικές σου στιγμές; 

Ancient Observer του Tigran Hamasyan.

-Αν μπορούσες να γυρίσεις τον χρόνο πίσω υπάρχει κάτι που θα άλλαζες; 

Δεν θα σπαταλούσα δύο χρόνια στο στρατό.

-Τι συμβουλή θα έδινες σε έναν άνθρωπο για να κάνει τα όνειρά του πραγματικότητα;

Οι πράξεις του να αντικατοπτρίζουν το θέλω του σε κάθε στιγμή. Η κάθε προσωπικότητα είναι μοναδική και ανεπανάληπτη. Ως εκ τούτου, είναι κρίμα να ακολουθήσουμε δρόμους άλλων. Είμαστε εδώ για να δείξουμε μια προσωπικότητα που δεν υπήρξε και ούτε θα υπάρξει ξανά ποτέ.

-Ετοιμάζεις κάτι αυτή την περίοδο;

Ετοιμάζω μια μικρή ενότητα με ορχηστρική μουσική. Εύχομαι να μπορέσω να την ηχογραφήσω το συντομότερο δυνατό. Ελπίζω πως όλο αυτό που ζούμε, στο τέλος θα μας κάνει όλους με κάποιο τρόπο καλύτερους.

-Παναγιώτη σε ευχαριστώ πολύ για την επικοινωνία μας.

Και εγώ σε ευχαριστώ.

Συνέντευξη στον Χρήστο Ηλιόπουλο

Αποτυχημένος φοιτητής Κοινωνικής Θεολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Αποτυχημένος φοιτητής Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών. Ερασιτέχνης ραδιοφωνικός παραγωγός και αρθρογράφος. Συλλέκτης βινυλίων, κόμικς και βιβλίων. Λάτρης της ινδικής κουζίνας και του κόκκινου κρασιού. Με το γράψιμο έχω μια ιδιαίτερη σχέση. Όταν γράφω θέλω η σκέψη που ξεκινάει από εμένα να ολοκληρώνεται από τον αναγνώστη...