Καθ’ όλη τη διάρκεια των σχολικών μου χρόνων, ένα μάθημα κέρδισε το ενδιαφέρον και την συνεχή προσοχή μου, η Ιστορία. Αυτή η απίστευτη και ατέρμονη επιστήμη, μέσα από την καταγραφή γεγονότων, βιογραφιών και πολλών διαφορετικών μεταβολών αποτέλεσε πραγματικά μια διαφορετική νότα στην νωθρή για πολλούς σχολική ατμόσφαιρα, τουλάχιστον στη δική μου περίπτωση. Αλλά επειδή μιλάμε για ελληνική πραγματικότητα, λογικό θα ήταν να μιλήσουμε και για την ελληνική ιστορία. Εν προκειμένω, για τον τρόπο που αυτή διδάσκεται στις ελληνικές σχολικές αίθουσες.
Ξεκινώντας από το περιεχόμενο των ελληνικών σχολικών βιβλίων της Ιστορίας, πιστεύω ότι όλοι όσοι έχουμε διδαχθεί Ιστορία στο σχολείο, μπορούμε να καταλήξουμε σε ένα κοινό συμπέρασμα: Τρεις διαφορετικές περίοδοι της ελληνικής ιστορίας διδάσκονται τρεις φορές η καθεμιά. Παραδείγματος χάριν, η Αρχαία Ιστορία διδάσκεται στην Δ’ Δημοτικού, στην Α’ Γυμνασίου και την Α’ Λυκείου. Η μόνη διαφορά των τριών βιβλίων, φυσικά, είναι ότι ο τρόπος που είναι γραμμένα διαφέρει από τάξη σε τάξη, και εναρμονίζεται με τις νοητικές ικανότητες της κάθε σχολικής βαθμίδας.
Και θα μου επιτρέψεις, αναγνώστη, να θέσω ένα εύλογο ερώτημα σε αυτό το σημείο. Για ποιον ακριβώς λόγο δε διδάσκονται οι μαθητές του Λυκείου λ.χ. την Ευρωπαϊκή ή ακόμα και την Παγκόσμια Ιστορία; Σίγουρα, κάποιοι εξ υμών θα αντιπαραβάλλουν το επιχείρημα: «Μα, καλά καλά δε ξέρουν την Ελληνική και θα μάθουν την Ευρωπαϊκή Ιστορία»; Κι όμως, σίγουρα αν όχι η Παγκόσμια, τότε σίγουρα η Ευρωπαϊκή αποτελεί θαυμάσια ευκαιρία για τους μαθητές μας. Ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός, η Αναγέννηση, ακόμα και ο Μεσαίωνας είναι ιστορικές περίοδοι με απίστευτες ανακαλύψεις, προσωπικότητες και γεγονότα. Θα ήταν βέβαιο ότι μια γενικότερη εμβάθυνση στις εποχές αυτές θα κινητοποιούσε το ενδιαφέρον σημαντικής μερίδας μαθητών και θα αναβάθμιζε το επίπεδο του μαθήματος συνολικά. Αντ’ αυτού, οι προρηθείσες ιστορικές περίοδοι περιορίζονται σε μόλις λίγες σελίδες στα σχολικά εγχειρίδια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στο ποιοτικό επίπεδο της διδασκαλίας τους.
Ενδιαφέρον θα είχε και μια σύντομη αναφορά στον τρόπο με τον οποίο διδάσκεται η Ιστορία στα σχολεία σήμερα. Διαχρονικά, είναι γενικά παραδεκτό ότι κάθε Υπουργείο Παιδείας κάθε κράτους εκδίδει τα σχολικά βιβλία Ιστορίας γραμμένα υπό το πρίσμα του δικού του συμφέροντος. Έτσι, αποκρύπτεται σε μεγάλο βαθμό η ιστορική αλήθεια από τους μαθητές, ενώ παράλληλα, κατά το δοκούν, τα σχολικά εγχειρίδια εμποτίζονται με αλυτρωτισμούς και παραχάραξη της ιστορικής μνήμης. Ενδεικτικά, τα σχολικά βιβλία μίας εκ των πολλών βορείου γειτονικής μας χώρας ήταν για χρόνια «εμπλουτισμένα» με αλήστου μνήμης χάρτες άκρατου επεκτατισμού δίνοντας με αυτόν τον τρόπο το στίγμα της πολιτικής κατεύθυνσης και προπαγάνδας των τότε κυβερνήσεων. Αλλά και εμείς στη χώρα της… «φαιδράς πορτοκαλέας» δεν τα πάμε κι άσχημα… Ποιος ξέχασε τις δηλώσεις Υπουργού περί… συνωστισμού στην προκυμαία της Σμύρνης τον Αύγουστο του 1922 (Μικρασιατική Καταστροφή);
Ή μήπως η ιστορία της Ελλάδας τελειώνει μετά τον Β’ Παγκόσμιο, εκεί όπου όλοι οι διδάσκοντες σταματάνε;
Μα, θα μου πείτε μετά ακολουθούν τα ταμπού του Εμφυλίου, της Δικτατορίας κ.ο.κ. Ως γνωστόν, πολλοί λίγοι καθηγητές ιστορίας μπαίνουν στον κόπο να διδάξουν αυτές τις θλιβερές στιγμές των… πεπραγμένων μας στους μαθητές. Να τους διδάξουν ότι ο πραγματικός λόγος που έγινε ο αδελφοκτόνος εμφύλιος ήταν για άλλη μια φορά το γεγονός πως οι Έλληνες, αντί να στρέψουμε την προσοχή μας στην ανοικοδόμηση της χώρας μας μετά τις καταστροφές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, επιλέξαμε τον διχασμό και την «κομματική πειθαρχία». Να τους διδάξουν ότι, ενώ είχαμε την επιλογή σα λαός να ξεσηκωθούμε απέναντι στο καθεστώς της 21ης Απριλίου και να παρεμποδίσουμε πλήρως την ιστορική ύπαρξή του, γοητευτήκαμε από τις μεγαλόστομες και ανούσιες διακηρύξεις των Συνταγματαρχών περί επανίδρυσης του κράτους και είπαμε ένα μεγάλο… «δε βαριέσαι, ας τους δούμε κι αυτούς». Και φυσικά, οι βραδυφλεγείς συνέπειες των καταστάσεων αυτών οδήγησαν στη σημερινή Ελλάδα του ωχαδελφισμού και της προσωπικής καλοπέρασης.
Κλείνοντας, και παρόλο που δεν έχω αναπτύξει σε όλο τους το μήκος τις σκέψεις μου -κάτι τέτοιο θα μας έπαιρνε αιώνες γαρ- πιστεύω ότι μπορούμε να καταλήξουμε σε ένα συμπέρασμα. Η Ιστορία ως επιστήμη δεν μεταλαμπαδεύεται με τον ορθό τρόπο σήμερα. Είτε αποκρύπτεται για λόγους πολιτικών σκοπιμοτήτων είτε παραχαράσσεται για λόγους εθνικού συμφέροντος. Και για να το περιορίσουμε αυτό, θα πρέπει εμείς πρώτα πρώτα σαν άτομα να αποκτήσουμε αληθινή ιστορική συνείδηση. Να αποκτήσουμε ολοκληρωμένη συνείδηση του ανήκειν σε ένα σύνολο, σε ένα έθνος, σε μια κοινωνία. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να αποκομίσουμε τα μέγιστα από τη λαμπρή αυτή επιστήμη. Το χρωστάμε στους εαυτούς μας και στα παιδιά μας.
