Η έννοια του ακτιβισμού αφορά την προσπάθεια αλλαγής, αναστολής, αναπροσαρμογής και επαναπροσδιορισμού αξιών, νόμων, θεσμών της κοινωνίας. Στόχοι του ακτιβισμού αποτελούν η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων αλλά και η εξάλειψη ή έστω η ελαχιστοποίηση των παραγόντων που αποτελούν τα αίτια των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων. Μέσω του ακτιβισμού ενισχύεται η φωνή των ατόμων που έχουν αναλάβει δράση και προασπίζονται συγκεκριμένα κάθε φορά δικαιώματα. Ο ακτιβισμός μπορεί να είναι πολιτικός, περιβαλλοντικός, οικονομικός και κοινωνικός. Κινητοποιεί τους ανθρώπους και για αυτό δύναται να έχει τελικά πολιτικό αντίκτυπο.
Ο διαδικτυακός ακτιβισμός αφορά την ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση του κοινωνικού συνόλου μέσω της χρήσης ψηφιακών εργαλείων, όπως είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι πλατφόρμες συζήτησης, η διατήρηση ιστοσελίδων, αλλά και τη συγκέντρωση υπογραφών με ψηφιακό τρόπο από πλατφόρμες που υποστηρίζουν την αντίστοιχη δράση (π.χ. Change.org, Avaaz). Στόχος του διαδικτυακού ακτιβισμού αποτελεί η επίτευξη των αλλαγών που επιθυμεί κάποιος να δει να συντελούνται στην κοινωνία.
Η ιδιαιτερότητα του διαδικτυακού ακτιβισμού είναι ότι λόγω της ευρείας χρήσης των ψηφιακών εργαλείων είναι δυνατή η ταχύτερη διάδοση των διεκδικήσεων. Αυτό καθιστά πιο εύκολη τη γνωστοποίηση των αιτημάτων σε μεγαλύτερη κλίμακα, μεγιστοποιώντας τις πιθανότητες για θετικό αντίκτυπο των διεκδικήσεων. Επίσης, η χρήση κοινών χάσταγκ βοηθά στη σύνδεση ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο. Κάτι τέτοιο επιτρέπει πέρα από την τοπική κοινότητα να επιτευχθεί μεγαλύτερος αντίκτυπος των αιτημάτων μέχρι και σε παγκόσμιο επίπεδο. Άνθρωποι που αγωνίζονται για τον ίδιο σκοπό μπορούν πια να συντονίζουν από κοινού τις δράσεις τους, να ενισχύεται η φωνή τους αλλά και να συμβάλλουν στις διεκδικήσεις κάποιες φορές ακόμα και μόνο με τη διάδοση των αιτημάτων τους στον ψηφιακό κόσμο.
Η δύναμη των μηνυμάτων και των διεκδικήσεων πολλές φορές είναι τόσο δυνατή που υπάρχει στήριξη από μεγάλο μέρος των χρηστών κοινωνικής δικτύωσης. Η μεγάλη απήχηση, αποδοχή και στήριξη που βρήκαν κάποιες διεκδικήσεις βοήθησαν σε πολλά ζητήματα, όπως παρατηρήθηκε στις περιπτώσεις #BlackLivesMatter και #MeToo.
Οφέλη και παγίδες διαδικτυακού ακτιβισμού
Ο διαδικτυακός ακτιβισμός ευαισθητοποιεί, ενημερώνει και κινητοποιεί. Πέρα από την μεγάλη απήχηση και αποδοχή των αιτημάτων και των διεκδικήσεων έχει και άλλα οφέλη τόσο σε κοινωνικό όσο και σε ατομικό επίπεδο. Ωστόσο κρύβει και κάποιες παγίδες.
Σε κοινωνικό επίπεδο παρατηρούμε ότι όλο και περισσότερα άτομα δραστηριοποιούνται και συμμετέχουν στο διαδικτυακό ακτιβισμό. Είτε ξεκινώντας κάποιος από μόνος του είτε συνεχίζοντας τις διεκδικήσεις που έχουν γνωστοποιηθεί μέσω του διαδικτύου παρατηρούμε ολοένα μεγαλύτερη κινητοποίηση και δράση μεγάλου μέρους του κοινωνικού συνόλου. Κάτι τέτοιο ενισχύει την αλληλεγγύη μέσα στα πλαίσια της κοινωνίας αλλά και εκπαιδεύει το κοινωνικό σύνολο στην έννοια του εθελοντισμού, καθώς κάθε δράση που λαμβάνει χώρα στον ευρύτερο ακτιβισμό στηρίζεται στον εθελοντισμό. Η ίδια συνθήκη όμως διαμορφώνει και ένα σκοτεινό σημείο προς διερεύνηση, καθώς πολλές φορές τελικά γνωρίζουμε μόνο όσα απασχολούν την επικαιρότητα ή έτυχε να λάβουμε γνώση μέσα στον ψηφιακό κόσμο. Κατά αυτό τον τρόπο παραγνωρίζονται σημαντικά ζητήματα τα οποία απασχολούν ήδη τόσο τον διαδικτυακό όσο και τον ευρύτερο ακτιβισμό και θα άξιζαν εξίσου την προσοχή και τη συνδρομή μας στις αντίστοιχες διεκδικήσεις.
Σε ατομικό επίπεδο το άτομο έρχεται σε επαφή, εκπαιδεύεται και διαμορφώνει άποψη αναφορικά με ζητήματα που πολλές φορές πριν δεν είχε γνώση. Παρατηρούμε, επίσης, ότι ο διαδικτυακός ακτιβισμός ενισχύει την άποψή μας ότι η γνώμη μας πραγματικά μετράει. Η ανάγκη του ατόμου να συμμετέχει στην αλλαγή της κοινωνίας αποτελεί μία ανάγκη που με το πέρασμα των χρόνων ολοένα και μειώνεται, προκαλώντας πολιτική, ηθική, ψυχική, πνευματική και κοινωνική αλλοτρίωση. Έτσι με τον διαδικτυακό ακτιβισμό καλύπτεται η ανάγκη του ατόμου να αισθάνεται ότι συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση της κοινωνικής πραγματικότητας. Ωστόσο, υπάρχει ο κίνδυνος να εγκλωβιστεί το άτομο σε μία διαρκή και μονοδιάστατη δράση, μένοντας δηλαδή απλά στην ψηφιακή δράση και υποστήριξη των ζητημάτων, χωρίς να πράττει αναλόγως και στην πραγματική ζωή. Ο διαδικτυακός ακτιβισμός κάποιες φορές συνεπώς μπορεί να ενισχύσει την σύγχυση των ορίων μεταξύ ψηφιακής και πραγματικής κοινωνικής πραγματικότητας. Ο διαδικτυακός ακτιβισμός είναι μία μορφή ακτιβισμού η οποία τα τελευταία χρόνια παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις. Δίνει τη δυνατότητα ευαισθητοποίησης του κόσμου, δίνει την ευκαιρία στους ανθρώπους να εκφράζουν τις ανησυχίες τους και να μιλάνε για όλα όσα θα ήθελαν να αλλάξουν. Δίνεται η δυνατότητα, επίσης, να γνωρίσουμε και να υποστηρίξουμε ζητήματα από κάθε σημείο του κόσμου που υπό άλλες συνθήκες θα μας ήταν άγνωστα και δεν θα λάμβαναν της προσοχής που τους άρμοζε. Ο διαδικτυακός ακτιβισμός αποτελεί ένα εργαλείο χρήσιμο και απαραίτητο για την εποχή μας, αρκεί να μην ξεχνάμε ότι χρειάζεται να συνοδεύεται από δράσεις και στην πραγματική ζωή. Όλα όσα υποστηρίζουμε και ενισχύουμε στον ψηφιακό κόσμο είναι σημαντικό να τα πρεσβεύουμε και στην καθημερινότητά μας, όταν οι οθόνες και τα πληκτρολόγια κλείνουν.
