Το άγχος είναι μια κατάσταση που την βιώνουμε καθημερινά γύρω μας και την χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε συναισθήματα ανησυχίας, αγωνίας, στρες, πίεσης και φόβου, συχνά ακολουθούν και σωματικά συμπτώματα. Το άγχος είναι χρήσιμο, παραγωγικό και λειτουργικό μέχρι τη στιγμή που κινητοποιεί το άτομο και το παρακινεί να είναι δημιουργικό, να είναι σε ενεργοποίηση και να προσπαθεί, ώστε να επιτύχει τους στόχους του.
Όσο πλησιάζουν οι πανελλήνιες εξετάσεις το άγχος των εφήβων και του περιβάλλοντος κορυφώνεται, σε σημείο μεγάλης έντασης. Το άγχος αποτελεί τον πιο μεγάλο εχθρό των υποψηφίων και ενεργοποιείται κυρίως από αρνητικές, άσχημες σκέψεις που σχετίζονται με το φόβο των αποτελεσμάτων και της αποτυχίας. Ο έφηβος ανησυχεί ιδιαίτερα για τη διαδικασία, για τα θέματα εξέτασης και σκέφτεται πως εάν δεν ανταποκριθεί επιτυχώς, θα απογοητεύσει τους γονείς του καθώς δεν θα έχει κατορθώσει να επιτύχει, σύμφωνα με τις προσδοκίες τους.
Στην κοινωνία μας και την ελληνική πραγματικότητα, τα παιδιά μεγαλώνουν με την πεποίθηση, πως πρέπει να εισαχθούν, οπωσδήποτε σε κάποια πανεπιστημιακή σχολή, έτσι ώστε να αποκτήσουν με την αποφοίτησή τους ένα καταξιωμένο πτυχίο, επάγγελμα και κοινωνικό κύρος (π.χ. γιατρός, καθηγητής, αρχιτέκτονας, δικηγόρος). Έτσι θεωρούνται επιτυχημένοι και καταξιωμένοι άνθρωποι με ένα μέλλον εξασφαλισμένο.
Οι γονείς αρκετές φορές είναι ιδιαίτερα πιεστικοί, καταναγκαστικοί και αγχώδεις, με αποτέλεσμα να έρχονται σε σύγκρουση και αντιπαράθεση με τον έφηβο που βιώνει αυξημένο στρες την περίοδο της προετοιμασίας για τις πανελλήνιες εξετάσεις. Το αυξημένο άγχος των εφήβων που εντείνεται, όσο πλησιάζουν οι ημέρες των εξετάσεων, έχει ως αποτέλεσμα να βιώνουν αισθήματα θλίψης, αγωνίας, θυμού, απογοήτευσης και ματαίωσης.
Συμβουλές για την ημέρα των εξετάσεων:
- Φροντίζουμε να ξυπνήσουμε και να πάρουμε πρωινό νωρίτερα, για να μην έχουμε άγχος με τον διαθέσιμο χρόνο μας. Ξεκινάμε σαν να είναι μια κανονική μέρα, που χρειάζεται συγκέντρωση και προσοχή, όσον αφορά την διεκπεραίωση των δραστηριοτήτων μας.
- Το διάβασμα της τελευταίας στιγμής αυξάνει το άγχος και δημιουργεί σύγχυση. Γι’ αυτό το αποφεύγουμε, όπως και άτομα που μεταδίδουν ανησυχία και στρες. Προτιμούμε να είμαστε ήρεμοι με άτομα που μπορούν να μας στηρίξουν και όχι να μας επιφορτίσουν.
- Όταν πάρουμε τα θέματα, διαβάζουμε προσεκτικά, χωρίς να σκεφτόμαστε αρνητικά, ξεκινάμε από αυτά που μας φαίνονται πιο εύκολα και βατά. Διαβάζουμε το κάθε θέμα συγκεντρωμένοι, υπογραμμίζοντας τις λέξεις-κλειδιά ή τις λέξεις που θέλουν προσοχή και εμφανίζουν για μας μια σημαντικότητα σε σχέση με το ερώτημα.
- Αν ξεχάσουμε κάποια έννοια, έναν ορισμό ή αν κολλήσουμε αρκετή ώρα σε ένα ερώτημα, το αφήνουμε αφού το υπογραμμίσουμε έντονα και εμφανώς, έπειτα συνεχίζουμε, με σκοπό να επανέλθουμε αργότερα, μόλις έχουμε ολοκληρώσει.
- Αφού απαντήσουμε σε κάποιο ερώτημα, διαβάζουμε ξανά την εκφώνηση, για να επιβεβαιώσουμε ότι απαντήσαμε σ’ αυτά που μας ζητάει και δεν είμαστε εκτός θέματος.
- Αν δεν προλαβαίνουμε, ή ξέρουμε λίγα μόνο πράγματα για το θέμα, γράφουμε απλά και συγκεκριμένα ό,τι γνωρίζουμε, δεν το εμπλουτίζουμε και δεν γράφουμε πιθανές προσωπικές εικασίες. Είναι σίγουρα προτιμότερο από το να το αφήσουμε κενό.
- Προσέχουμε την εμφάνιση και την δομή του γραπτού μας, γράφοντας ευανάγνωστα, καθαρά και τακτικά. Ένα καλογραμμένο γραπτό, με σύνταξη και γραμματική, βοηθάει την διόρθωσή του και δεν κουράζει τον εξεταστή.
- Τελειώνοντας, διαβάζουμε πάλι με ηρεμία, εστιάζοντας με προσοχή στο γραπτό μας, βλέπουμε τον νόημα του περιεχομένου μας, πριν το παραδώσουμε. Έτσι θα δούμε αν έχουμε ελλείψεις και ενδεχομένως να συμπληρώσουμε κάτι ή να το αφαιρέσουμε.
- Εκμεταλλευόμαστε και χρησιμοποιούμε όλο το χρόνο που έχουμε στη διάθεσή μας. Μπορούμε να το παλέψουμε μέχρι το τέλος και να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε και να το αποδώσουμε.
- Αν κατά τη διάρκεια της εξέτασης αισθανθούμε ότι το άγχος μας αυξάνεται, εφαρμόζουμε τις βαθιές αναπνοές και κάποιες από τις τεχνικές χαλάρωσης, κλείνοντας τα μάτια για λίγο, πίνουμε λίγο νερό, χρησιμοποιούμε ένα μαντηλάκι αρωματικό και εισπνέουμε. Αν υπάρχει δυνατότητα τρώμε μια καραμέλα για την ξηρότητα του λαιμού.
- Αφού τελειώσει η κάθε εξέταση, επιτρέπουμε στον εαυτό μας να χαλαρώσει για λίγο, συζητάμε, κάνουμε βόλτα με αγαπημένα άτομα ή και μόνοι, τρώμε σωστά, ξεκουραζόμαστε, πριν αρχίσουμε να προετοιμαζόμαστε για την επόμενη εξέτασή μας.
Οι πανελλαδικές εξετάσεις είναι μια δύσκολη, καθοριστικής σημασίας, δοκιμασία που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι υποψήφιοι και είναι απολύτως φυσιολογικό να αισθάνονται άγχος αυτή την περίοδο.
Είναι σημαντικό σε αυτή τη φάση να αισθάνονται υποστήριξη από τα οικεία τους πρόσωπα, ώστε να μπορούν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους. Για αυτό, διαχειριζόμαστε το δικό μας άγχος. Ό,τι και να λέμε στο παιδί για να το ενδυναμώσουμε, όταν εμείς οι ίδιοι είμαστε υπερβολικά αγχωμένοι για τις εξετάσεις, αυτό διαχέεται, μεταδίδεται και το παιδί το εισπράττει, ακόμα κι αν δεν λέμε τίποτα απολύτως. Το αποτέλεσμα είναι ότι εκτός από τη δική του αγωνία, έχει να διαχειριστεί και τη δική μας, αφού θα σκέφτεται να μην μας απογοητεύσει. Αν δυσκολευόμαστε εμείς οι ίδιοι να διαχειριστούμε το άγχος και δεν μπορούμε επαρκώς να στηρίξουμε και να ενισχύσουμε τον υποψήφιο, μπορούμε να το συζητήσουμε με έναν ειδικό ψυχολόγο, να μας δώσει κατευθύνσεις.
Από την Σοφία Π. Μιχαλοπούλου (Κλινική Ψυχοπαθολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια)
