Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ) είναι μια διαταραχή που σχετίζεται με το άγχος και βασίζεται στον εγκέφαλο, ενώ προκαλεί σημαντική ταλαιπωρία που μπορεί να επηρεάσει όλους τους τομείς της ζωής. Υπάρχουν άπειροι τύποι ΙΨΔ που μπορούν να επηρεάσουν οποιαδήποτε σκέψη σε οποιοδήποτε θέμα, σε οποιοδήποτε άτομο, σε οποιονδήποτε φόβο και συχνά καθορίζει τι είναι σημαντικό στη ζωή ενός ατόμου.
Οι πάσχοντες από ΙΨΔ έχουν αρκετές εμμονές. Οι εμμονές είναι επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις, παρορμήσεις ή εικόνες που προκαλούν ανησυχητικά συναισθήματα όπως άγχος ή αηδία. Πολλοί άνθρωποι με ΙΨΔ αναγνωρίζουν ότι οι σκέψεις, οι παρορμήσεις ή οι εικόνες είναι προϊόν του μυαλού τους και είναι υπερβολικές ή παράλογες. Ωστόσο, η αγωνία που προκαλείται από αυτές τις ενοχλητικές σκέψεις δεν μπορεί να επιλυθεί με τη λογική. Οι περισσότεροι άνθρωποι με ΙΨΔ προσπαθούν να απαλύνουν την αγωνία των εμμονών με καταναγκασμούς, αγνοούν ή καταστέλλουν τις εμμονές ή αποσπούν την προσοχή τους με άλλες δραστηριότητες.
Προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις εμμονές, τα άτομα με ΙΨΔ επιδίδονται στους καταναγκασμούς για να αισθάνονται πιο ασφαλείς. Οι καταναγκασμοί είναι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ή νοητικές πράξεις που ένα άτομο αισθάνεται ότι ωθείται να εκτελέσει ως απάντηση σε μια εμμονή. Οι συμπεριφορές συνήθως αποτρέπουν ή μειώνουν την αγωνία ενός ατόμου που σχετίζεται με μια εμμονή. Οι καταναγκασμοί μπορεί να είναι υπερβολικές αντιδράσεις που σχετίζονται άμεσα με μια εμμονή (όπως το υπερβολικό πλύσιμο των χεριών λόγω του φόβου μόλυνσης) ή ενέργειες που είναι εντελώς άσχετες με την εμμονή. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, μια συνεχής επανάληψη τελετουργιών μπορεί να γεμίσει τη μέρα, καθιστώντας αδύνατη μια κανονική ρουτίνα.
Οι λόγοι για τους οποίους κάποιος μπορεί να πάσχει από ΙΨΔ είναι βιολογικοί, γενετικοί ή έχουν να κάνουν με επιρροές από οποιοδήποτε μέλος της οικογένειας ή άλλον παράγοντα. Οι ειδικοί δεν είναι σίγουροι για την ακριβή αιτία της ΙΨΔ. Η γενετική, οι ανωμαλίες του εγκεφάλου και το περιβάλλον πιστεύεται ότι παίζουν κάποιο ρόλο. Έρευνα σε δίδυμα έχει υπολογίσει ότι ο γενετικός κίνδυνος για ΙΨΔ είναι περίπου σαράντα οχτώ τοις εκατό, που σημαίνει ότι το ήμισυ της αιτίας για ΙΨΔ έχει να κάνει με τη γενετική. Συχνά ξεκινά στην εφηβεία ή στην πρώιμη ενήλικη ζωή, αλλά μπορεί επίσης να ξεκινήσει κι από την παιδική ηλικία. Επίσης, επηρεάζει εξίσου άνδρες και γυναίκες.
Μερικοί τύποι ΙΨΔ, που είναι και οι πιο συχνοί άλλωστε, είναι ο επαναλαμβανόμενος έλεγχος στο οτιδήποτε (παραδείγματος χάριν στις κλειδαριές), η ενασχόληση σε πολύ υψηλό βαθμό με την καθαριότητα, η συμμετρία και η τάξη, οι παρεμβατικές σκέψεις και η συλλογή άχρηστων αντικειμένων (που συνδέεται με τη διαταραχή αποθησαυρισμού). Όλα αυτά αν γίνονται με υπερβολή αποτελούν έκδηλα σημάδια ΙΨΔ. Πέρα από αυτούς όμως, οι τύποι της ΙΨΔ είναι ποικίλοι και πολλές φορές ο ασθενής αργεί να καταλάβει ότι πρόκειται για αυτή τη διαταραχή.
Δεν υπάρχει σίγουρος τρόπος για την πρόληψη της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Ωστόσο, η λήψη θεραπείας το συντομότερο δυνατό μπορεί να βοηθήσει στην αποτροπή της ΙΨΔ από την επιδείνωση και τη διακοπή των δραστηριοτήτων και της καθημερινής σας ρουτίνας.
