Your e-articles

Όταν ο χειμώνας συγκαλύπτει τη Γη με τα χνώτα του, η Ήπειρος ανοίγει την αγκαλιά της σε έναν κόσμο μαγείας και ομορφιάς! Σε κάθε γωνία της, η Ήπειρος διηγείται μία νέα ιστορία. Μπορεί να αναδεικνύεται με τα ψηλά βουνά της, τα γραφικά χωριά της και την ομορφιά των ακτών της, η πραγματική της όμως ομορφιά απλώνεται σαν λευκό πανί χρονικών στρωμάτων. Η Ήπειρος αποτελεί μία κοιτίδα πολιτισμού και γνώσης. Αποτελεί παράλληλα έναν κόσμο μελωδιών που σε κάθε νότα και ρυθμό κρύβεται μία νέα ιστορία!

Η μουσική παράδοση της Ηπείρου αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους θησαυρούς της Ελλάδας, ο οποίος αντανακλά την ιστορία, τον πολιτισμό και τα έθιμα αυτής της περιοχής. Το ηπειρώτικο τραγούδι, λουλούδι ανθισμένο από την αυλή του Αλή Πασά επηρέασε την ζωή και τον χαρακτήρα των Ηπειρωτών κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Γι ΄αυτό άλλωστε και η ενότητά τους.

Το Ηπειρωτικό τραγούδι

Η ηπειρωτική μουσική έχει έντονα ριζωμένες παραδοσιακές εκφάνσεις που αντανακλούν την ιστορία, τον πολιτισμό και τις ιδιαιτερότητες αυτής της περιοχής. Το περιεχόμενο των τραγουδιών ποικίλει. Γίνονται αναφορές για ιστορικά και ηρωικά γεγονότα, αισθηματικά, γαμήλια, ποιμενικά, οδοιπορικά και πολλά για την ξενιτιά. Το χαρακτηριστικό όργανο της ηπειρώτικης μουσικής είναι το κλαρίνο. Η ηπειρώτικη κομπανία αποτελείται συνήθως από κλαρίνο, βιολί, λαούτο και κρουστά.

Με βάση λοιπόν τον ρυθμό, τα ηπειρωτικά τραγούδια διακρίνονται σε:

• Νουμπέτι, το οποίο είναι ένα οργανικό τραγούδι και τραγουδιέται όταν τα όργανα μπαίνουν στο σπίτι.
• Καθιστικό ή του τραπεζιού ή της τάβλας, το οποίο είναι τραγούδι που μόνο τραγουδιέται.
• Χορευτικό, το οποίο είναι τραγούδι που τραγουδιέται και χορεύεται ταυτόχρονα.

Με βάση την θεματολογία, τα τραγούδια διακρίνονται σε:

1. Μοιρολόγια: Εις μνήμην όσων χαθήκαν, όσων χάνονται και όσων θα χαθούν.
   Όταν βιώνουμε μία απώλεια, είναι απερίγραπτη η ατέρμονη θλίψη που αισθανόμαστε για το άτομο που χάθηκε και δεν θα ξαναγυρίσει. Ένας τρόπος εκδήλωσης αυτής της θλίψης είναι το μοιρολόι – μιας και αναφερόμαστε στην Ήπειρο -, το Ηπειρώτικο μοιρολόι. Ο όρος μοιρολόι είναι ένα είδος ποιητικού λόγου το οποίο εκφράζει θλίψη και πένθος για τον χαμό ενός αγαπημένου προσώπου. Τα μοιρολόγια εξυμνούσαν το παρελθόν του αποθανόντος και συνήθως τα τραγουδούσαν γυναίκες. Λέγεται ότι το κλάμα λειτουργεί ως λύτρωση. Σε ρίχνει για να σε ανεβάσει. Το μοιρολόι συμβολίζει το θάνατο και την ανάσταση μαζί. Ένα ηπειρώτικο μοιρολόι το οποίο εκφράζει τον πόνο για τον χαμό ενός αγαπημένου προσώπου είναι το εξής: Στης Ελένης το κρεβάτι – Πολυφωνικό τραγούδι από το βόρειο τμήμα της επαρχίας Πωγωνίου Ηπείρου. Στης Ελένης το κρεβάτι,γύρω γύρω ήταν γιατροί. Γαλλικά τα κουβεντιάζαν, πως δεν έχει πια ζωή. Μπράτσα που δεν τα είδε ο ήλιος, της τα είδαν οι γιατροί. Μόλις τ’ άκουσε η Ελένη, βάνει αμέσως μια φωνή. Μάνα μου εγώ πεθαίνω, και δε βλέπω πια ζωή.
2. Δουλειάς: Τα οποία είναι τραγούδια που συνόδευαν τις γεωργικές και όχι μόνο εργασίες.
3. Γάμου: Τα τραγούδια αυτά συνοδεύουν όλο το τελετουργικό του μυστηρίου από το ξεκίνημά του.
4. Αγάπης: Τραγούδια που οι στίχοι υμνούν τον έρωτα, την ομορφιά και τη λεβεντιά.
5. Ξενιτιάς: «Ο ζωντανός ο χωρισμός παρηγοριά δεν έχει…» Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η μετανάστευση ήταν ιδιαίτερα έντονη. Έτσι τα τραγούδια αυτά τα τραγούδησαν οι μάνες, οι αδελφές, οι αρραβωνιαστικιές, οι γυναίκες που είδαν τους άντρες τους να φεύγουν στα ξένα για μια καλύτερη ζωή και έμειναν πίσω να συντηρήσουν μόνες πλέον τη ζωή, την ιστορία, την παράδοση.

Ο Ηπειρώτικος χορός

Στην παραδοσιακή κουλτούρα της Ηπείρου, ο χορός αποτελεί σημαντικό και αναπόσπαστο μέρος της κοινωνικής ζωής και έκφρασης. Για παράδειγμα η συμβολή όλων των κατοίκων στον κύκλο του χορού διαδραματίζει τον δικό του ρόλο. Συγκεκριμένα, την ενότητα των ανθρώπων που έχουν κοινές καταβολές και στόχους. Η συμμετοχή των γυναικών στον κύκλο του χορού είχε την δική της σκοπιμότητα από κοινωνικής απόψεως. Όταν μία γυναίκα συμμετείχε στον κύκλο του χορού, ήταν δείγμα πως είχε φτάσει η στιγμή να βρει τον σύζυγό της και να δεχθεί προτάσεις. Έτσι πολλές φορές η συμμετοχή στον κύκλο αποτελούσε κριτήριο για την επιλογή του γαμπρού και της νύφης.

Στους χορούς η θέση και η σειρά ήταν προκαθορισμένη με βάση την ηλικία, την κοινωνική θέση και το φύλο του χορευτή. Τον χορό συνήθιζαν να ανοίγουν αυτοί που είχαν μεγαλύτερο αξίωμα, είτε πολτικό είτε θρησκευτικό. Ωστόσο σε μερικές περιοχές οι ιερείς δεν συμμετείχαν στον χορό. Πρωταγωνιστής στον χορό ήταν ο μεγαλύτερος σε ηλικία, έπειτα οι παντρεμένοι, οι νεότεροι και τέλος τα παιδιά. Επιπρόσθετα ο πρωταγωνιστής ήταν άτομο το οποίο ήξερε να χορεύει καλά προκειμένου να κατευθύνει τους υπολοίπους και να αποδώσει το κατάλληλο συναίσθημα.
Οι χοροί της Ηπείρου χαρακτηρίζονται από κίνηση αργή και δυναμική κατά την οποία τονίζονται η κορμοστασιά και το βαρύ πάτημα.

Οι βασικότεροι χοροί είναι:

• οι χοροί στα τρία, στα δύο,
• οι ζαγορίσιοι,
• οι συγκαθιστοί,
• το μπεράτι,
• οι τσάμικοι,
• εννεάσημοι χοροί (φυσσούνι, ελενάκι).