Οι Μάγια υπήρξαν σίγουρα ένα κομμάτι της φαντασίας μας, όσο ήμασταν μικροί και σε μεγαλύτερες ηλικίες σαφέστατα μάς κινούσαν το ενδιαφέρον μας. Οι Μάγια αποτελούν μια εθνογλωσσική ομάδα αυτόχθονων κατοίκων της Μεσοαμερικής. Πρόκειται με άλλα λόγια, για έναν λαό ιθαγενών, που ζουν στην Κεντρική Αμερική. Οι περιοχές, όπου έζησαν και ζουν οι Μάγια, χωρίζονται σε τρεις ζώνες, τη βόρεια, τη νότια, και την κεντρική. Σε κάθε μια από τις ζώνες αυτές υπάρχει και διαφορά στη γλώσσα τους, μιας και δεν χρησιμοποιούσαν την ίδια διάλεκτο.
Οι Μάγια υπήρξαν στο παρελθόν ένας από τους πιο λαμπρούς λαούς του δυτικού ημισφαιρίου, ενώ είχαν πολύ εξελιγμένο πολιτισμό. Εμφανίστηκαν για πρώτη φορά το 2000 π.Χ. και υπάρχουν και μέχρι τις ημέρες μας. Ένας έγκυρος τρόπος κατανόησης τους είναι η μελέτη της μυθολογίας τους και των ιδιαίτερων μύθων τους. Αν εμβαθύνουμε στο παρελθόν τους, θα κατανοήσουμε πως οι Μάγια, ειδικότερα παλαιότερα, δεν αυτοαποκαλούνταν ως «Μάγια», μιας και δεν νιώθανε μεταξύ τους την ένωση, που θα μπορούσε να έχει μια οποιαδήποτε ομάδα ανθρώπων. Σαφώς δεν είχαν ούτε κοινό πολιτικό ούτε και πολιτισμικό περιβάλλον, ειδικά τα πρώτα χρόνια εμφάνισης τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της έντονης διαφοροποίησης τους είναι ότι τον 16ο αιώνα υπήρχαν εν ενεργεία πάνω από τριάντα γλώσσες των Μάγια, οι οποίες αν και έμοιαζαν μεταξύ τους, ήταν διαφορετικές. Άλλες διαφορές τους συναντάμε στο ημερολόγιο και τη θρησκεία μεταξύ δυο διαφορετικών υποομάδων των Μάγια, των Μάγια του Γιουκατάμ και εκείνων των νότιων υψιπέδων. Κάποιοι θεοί δεν λατρεύονταν από όλες τις υποομάδες των Μάγια.
Κατά την εποχή της ισπανικής κατάκτησης οι Μάγια χωρίζονταν σε πολλά ανταγωνιστικά κράτη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι Κιτσέ με τους Κακτσικέλ. Οι προηγούμενοι αν και γείτονες, ήταν ορκισμένοι εχθροί. Μάλιστα, οι Κακτσικέλ συμμάχησαν ακόμα και με τους Ισπανούς ενάντια στους Κιτσέ. Άλλο παράδειγμα αποτελούσαν οι πόλεις κράτη του Γιουκατάν. Δεν πολέμησαν ποτέ ενάντια στους Ισπανούς. Αντίθετα, κάποιοι από αυτούς απλώς υποτάχθηκαν, μιας και δεν είχαν τη δύναμη για να αντισταθούν.
Παρόλα αυτά συναντάμε και κάποια κοινά στοιχεία, κυρίως μεταξύ των μετακλασικών λαών των Μάγια, οι οποίοι και επηρεάστηκαν από το μετακλασικό κεντρικό Μεξικό. Ένα παράδειγμα αποτελεί ο θεός Κετζαλκοάτλ, οποίος ήταν ένα φανταχτερό ερπετό. Κοινή ήταν επίσης και η ανθρωποθυσία μεταξύ των κλασσικών Μάγια. Μια από τις μορφές των θυσιών ήταν και η μετανοητική αιμορραγία από διάφορα μέρη του σώματος.
Κάποιοι άλλοι από τους θεούς των Μάγια ήταν ο Ιτζάμνα, ο θεός δημιουργός με τις χαρακτηριστικές ρυτίδες του και η γυναίκα του, η Ις Τσελ , η θεά θεραπεύτρια εξίσου μεγάλης ηλικίας. Άλλοι θεοί ήταν ο Τσακ, ο θεός της βροχής και της αστραπής, ο Χουν Ναλ, ο θεός του καλαμποκιού και ο Σίζιν, ο θεός του θανάτου.
Ένας πολύ γνωστός μύθος ανάμεσα στους Μάγια ήταν ο μύθος της δημιουργίας του ανθρώπινου είδους. Σύμφωνα με αυτόν τον μύθο, κατά τη διάρκεια του σκοταδιού οι θεοί αποφάσισαν να φτιάξουν τους ανθρώπους, μιας και πλέον δεν υπήρχαν τερατώδεις θεοί και δαίμονες του Κάτω Κόσμου, για να τους θρέψουν. Τότε λοιπόν, ο Γκουκουμάτζ και η Καρδιά του Ουρανού ζήτησαν από ένα κογιότ, μια αλεπού, έναν παπαγάλο και ένα κοράκι να τους φέρουν λευκό και κίτρινο καλαμπόκι από το Πασίλ και την Καγιάλα (ένα βουνό που ήταν γεμάτο σπόρους). Η ηλικιωμένη Σμουκάνε άλεσε το καλαμπόκι και από το αποτέλεσμα του δημιουργήθηκαν οι άνθρωποι. Ωστόσο, αυτοί οι άνθρωποι ήταν πιο εξελιγμένοι από το προηγούμενο είδος τους (τους θεούς του ξύλου), μιας και έβλεπαν όλη τη Γη, τον Ουρανό και τα σύνορα του σύμπαντος και επίσης ήταν εξαιρετικά έξυπνοι. Αυτό δεν άρεσε στους θεούς, οι οποίοι άρχισαν να εκπνέουν σε έναν μαγικό καθρέφτη και έτσι μείωσαν την όραση των ανθρώπων.
Τέλος, αντί να τους κάνουν έξυπνους, έδωσαν στους πρώτους τέσσερις ανθρώπους, τέσσερις πανέμορφες γυναίκες, για να ασχολούνται με εκείνες. Οι πρώτοι, που γεννήθηκαν από αυτά τα τέσσερα ζευγάρια, ήταν οι άνθρωποι του Κιτσέ. Κατανοούμε πως ο πολιτισμός των Μάγια ήταν, είναι και θα είναι μια πηγή νέων πληροφοριών για το πώς βλέπουν και φιλοσοφούν τη ζωή τους. Ένα μικρό ψηφιδωτό στο χάρτη της ιστορίας του ανθρώπου.
Άρθρο από την Σουμέλα Θωίδη