Your e-articles

Σύμφωνα με τον Neel Burton (2020), υπάρχουν επτά είδη αγάπης, όπως αυτά προκύπτουν από τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους (Αριστοτέλης: Ηθικά Νικομάχεια, βιβλία Θ-Ι-Κ, Πλάτων: Φαίδρος, Συμπόσιο και Λυσίας). Συγκεκριμένα είναι:

1. Ο Έρως ως η σεξουαλική παθιασμένη ορμή, που στη σύγχρονη εποχή συνδέεται με την ρομαντική αγάπη και συνιστά σύμφωνα με τον Σοπενχάουερ, μια θέληση, ορμή και δύναμη γενικά για τη ζωή, την επιβίωση και την αναπαραγωγή. Σε αυτή την περίπτωση ο Έρωτας έρχεται σε αντιδιαστολή με το Λόγο ή τη Λογική (Logos ή Reason), για αυτό και συμβολίζεται ως ένα παιδί με δεμένα μάτια.

2. Η Φιλία (philia ή friendship), η οποία συνδέεται με την καλή θέληση. Ο Αριστοτέλης θεωρούσε ότι ένα άτομο δύναται να διέπεται από την καλή θέληση για τρείς λόγους: γιατί νιώθει χρήσιμος, είναι ευχάριστος και καλός, με την έννοια του ατόμου το οποίο χαρακτηρίζεται από αρετή και λογική. Οι φιλίες που εδράζονται στην καλοσύνη συνδέονται όχι μόνο με την αμοιβαία ευεργεσία, αλλά και τη συντροφικότητα, την εμπιστοσύνη και με μια κοινή βάση αξιών και αντιλήψεων του κόσμου, κοινής αντίληψης για τα φυσικά και κοινωνικά φαινόμενα. Για τον Πλάτωνα το καλύτερο είδος φιλίας είναι εκείνο που οι εραστές έχουν ο ένας τον άλλο. Η Φιλία γεννιέται μέσα από τον Έρωτα, ο οποίος την τροφοδοτεί και την ενδυναμώνει, την μετασχηματίζει και μετουσιώνει από επιθυμία, κατάκτηση και λαγνεία σε μια αμοιβαία επιθυμία για ένα υψηλότερο επίπεδο κατανόησης του εαυτού, του άλλου και του κόσμου. Η Φιλία μεταμορφώνει τον Έρωτα από το χαμηλότερο επίπεδο της λαγνείας για κατοχή και ιδιοκτησία, σε μία εξευγενισμένη ορμή για την Φιλοσοφία.

3. Η Στοργή ή η οικεία αγάπη, ένα είδος φιλίας που χαρακτηρίζει τη σχέση γονέων και τέκνων. Διαφέρει όμως από τη φιλία διότι δεν είναι ισότιμη, η σχέση διέπεται από ασυμμετρία και είναι μονομερής, ειδικά στην περίπτωση των παιδιών, διότι υπάρχει σχέση εξάρτησης των παιδιών και προστασίας από τους γονείς. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, οι άνθρωποι στα πρώτα στάδια ανάπτυξης μιας ρομαντικής σχέσης, προσδοκούν μια άνευ όρων επίδειξη στοργής, η οποία μπορεί να εκφραστεί ως α) εξάρτηση από τον έρωτα, β) εάν είναι τυχεροί να ωριμάσει και να γονιμοποιηθεί ως φιλία και γ) με την πάροδο του χρόνου να μεταλλαχθεί σε στοργή.

4. Η Αγάπη, έχει μια οικουμενική διάσταση, όπως είναι η αγάπη για τη φύση, τον Θεό, τους ξένους. Σε αντίθεση με τη στοργή, η αγάπη δεν προϋποθέτει οικειότητα και εγγύτητα, δύναται να εκληφθεί ως μια μορφή αλτρουϊσμού υπό την έννοια της επιθυμίας του καλού των άλλων ανθρώπων, χωρίς εγωιστικά κριτήρια. Υπό αυτό το πρίσμα η έννοια της αγάπης μπορεί να χτίσει υγιείς και ισχυρές ανθρώπινες σχέσεις σε όλες τις εκφάνσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων: συνεργασία σε επιχειρήσεις, πολιτική, παιδαγωγική και εκπαίδευση. Δεδομένης της κατάστασης του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού, στον οποίο πολλαπλασιάζεται ο θυμός και η διαίρεση, οδηγώντας τον πλανήτη και τις κοινωνίες σε ένα μη αναστρέψιμο τέλμα, η έννοια της αγάπης θα μπορούσε να αναχαιτίσει αυτή την ατελέσφορη αυτοκαταστροφική πορεία της ανθρωπότητας.

5. Ο παιδικός ενθουσιασμός (ludus) είναι μια μορφή ευχάριστης, παιχνιδιάρικης και χωρίς δεσμεύσεις αγάπη. Μπορεί να περιλαμβάνει συμπεριφορές όπως πειράγματα, φλέρτ, αποπλάνηση με έμφαση στην διασκέδαση-ευχαρίστηση ίσως και στη κατάκτηση, χωρίς όμως να υπάρχει ψυχικό δέσιμο. Οι σχέσεις παιχνίδι, είναι απλές, χωρίς προσδοκίες, απαιτήσεις ή συνθετότητα. Ορισμένες φορές ο παιδικός ενθουσιασμός μπορεί να μπερδευτεί με τον έρωτα, στην πραγματικότητα όμως είναι πιο συμβατός με την φιλία, λειτουργεί καλύτερα εάν και τα δύο μέρη είναι ώριμα, ανεξάρτητα και αυτάρκη.

6. Το Πράγμα είναι ένα είδος πρακτικής αγάπης, ενέχει την διάσταση του καθήκοντος και της υποχρέωσης καθώς και της εκπλήρωσης μακροπρόθεσμων συμφερόντων. Η σεξουαλική έλξη υπαναχωρεί δίνοντας τη θέση της στις προσωπικές αρετές, τους κοινούς στόχους και συμφέροντα. Συνδέονταν παλαιότερα με τους γάμους από προξενιό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι διαδεδομένη σε σύναψη σχέσεων για λόγους δημοσιότητας, πολιτικών ή οικονομικών συμπράξεων. Ο έρωτας ή ο παιδικός ενθουσιασμός μπορεί να εξελιχθούν σε πρακτική αγάπη. Οι πρωταγωνιστές της πρακτικής αγάπης μπορεί να εθελοτυφλούν εσκεμμένα ή να βλέπουν με συμπάθεια ο ένας τον άλλο.

7. Η Φιλαυτία είναι η αγάπη προς τον εαυτό μας και μπορεί να είναι υγιής ή τοξική (άρρωστη-μη υγιής). Η τοξική διάσταση της φιλαυτίας συνδέεται με την ύβρη. Η ύβρις, σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση είναι η απόσταση από τους θεούς ή σύμφωνα με τη σύγχρονη πολιτική σκέψη βρίσκεται σε απόσταση από το «γενικό καλό». Η ύβρις οδηγεί στην καταστροφή και τη νέμεσις (τιμωρία για τις συνέπειες των επιλογών και των πράξεων μας). Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο η ύβρις σχετίζεται με την κοινωνική θέση, το γόητρο και τη δύναμη που κατέχουν ορισμένα άτομα στην κοινωνία και τη διαχειρίζονται με υπεροψία και αλαζονεία. Επειδή η ύβρις δεν συνάδει με την αλήθεια, προάγει το άδικο, τη σύγκρουση και την εχθρότητα. Η υγιής φιλαυτία, συνδέεται με τον αυτοσεβασμό και την αυταξία, δηλαδή συνδέεται με τη γνωστική και συναισθηματική-ψυχική αξία του ατόμου. Είναι το πλαίσιο-η μήτρα μέσα από το οποίο σκεφτόμαστε, νιώθουμε και πράττουμε-ενεργούμε σε σχέση με τον εαυτό μας, τους άλλους και τον κόσμο ως ολότητα. Υπάρχει μια σύγχυση ανάμεσα στις έννοιες της αυταξίας και της αυτοπεποίθησης, ενώ δεν αποτελεί η αυτοπεποίθηση αναγκαία και ικανή συνθήκη για να οδηγήσει στην αυταξία. Είναι πιθανό άτομα με υψηλή αυτοπεποίθηση να έχουν πολλή χαμηλή αυταξία.

Τα άτομα με υγιή αυταξία δεν προσδιορίζουν τον εαυτό τους με βάση εξωτερικούς , από τα ίδια, παράγοντες όπως το εισόδημα-πλούτος, το γόητρο ή να στηρίζονται σε δεκανίκια όπως η χρήση αλκοόλ, ναρκωτικών ή σεξ. Αντίθετα επενδύουν στον εαυτό τους, στους ανθρώπους ή σε έργα ζωής, δίχως να φοβούνται την αποτυχία ή την απόρριψη. Φυσικά και νιώθουν θλίψη, πόνο ή απογοήτευση, όμως δεν επιτρέπουν την καθήλωση ή την οπισθοδρόμηση σε σημείο που να βλάψουν τον εαυτό τους. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι έχουν ισχυρή εσωτερική έδρα ελέγχου ή ότι έχουν αγγίξει το στάδιο της αυτοπραγμάτωσης, σύμφωνα με τον Maslow. Στηριζόμενοι, οι άνθρωποι στον εαυτό τους, είναι ανοιχτοί σε εμπειρίες και σχέσεις που τους ωριμάζουν, προάγουν και εξελίσσουν, είναι ανεκτικοί απέναντι στο ρίσκο ή την καινοτομία, μπορούν εύκολα να αναζητήσουν τη χαρά, την ευχαρίστηση και το φως, αποδέχονται και συγχωρούν τον εαυτό τους και τους άλλους.

Τα όρια ανάμεσα σε αυτά τα επτά (7) είδη αγάπης είναι πορώδη, επομένως μπορεί να διαπεράσει το ένα το άλλο. Για τον Πλάτωνα η αγάπη-ο έρωτας στοχεύει προς το ωραίο, το κάλλος και τα ωραία πράγματα και την ευτυχία, και η ευτυχία είναι το καταληκτικό στάδιο υποκειμενικά και αντικειμενικά. Από όλα τα ωραία και καλά-αγαθά πράγματα είναι η αλήθεια ή η σοφία, αυτό που ο Πλάτων αναφέρεται στον έρωτα-αγάπη όχι ως κάτι θεϊκό αλλά ως δαιμόνιο (μεσάζων ανάμεσα στον άνθρωπο και στον Θεό) δηλαδή ως ζητούμενο για ένα φιλόσοφο… με στόχο την ανάβαση στο κάλλος, την ιδέα του ωραίου και αγαθού, αυτό που κάνει τα ωραία να είναι ωραία, τη σοφία το υπέρτατο κάλλος.

Μετάφραση-Προσαρμογή: Αναστασία Πετράκη Κοινωνιολόγος, Master of education – The University of Liverpool, Master of Arts in Political Science in South East Europe, ΕΚΠΑ.

Πηγή: https://www.psychologytoday.com/intl/blog/hide-and-seek/201606/these-are-the-7-types-love