Η θετική σκέψη και οι θετικές δηλώσεις τα τελευταία χρόνια μάς απασχόλησαν έντονα και προσέλκυσαν το ενδιαφέρον μας ως ένας τρόπος αυτοβελτίωσης, ανάπτυξης και επίλυσης προβλημάτων. Πολλά γράφτηκαν για την θετική σκέψη, τόσο από επιστήμονες όσο και από influencers και bloggers, ενώ οι «γκουρού της ευτυχίας» της νέας εποχής πίνουν νερό στο όνομά της.
Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Είναι πανάκεια η θετική σκέψη και η λύση για όλα όσα μας απασχολούν, από οικονομικά και ερωτικά θέματα ως σοβαρά θέματα υγείας όπως διατείνονται δημοφιλή βιβλία εκατομμυρίων αντιτύπων που αποκαλύπτουν τα κρυμμένα μυστικά για την υγεία, την χαρά, την αφθονία, την ευτυχία και την ευημερία; Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι. Η θετική σκέψη από μόνη της χωρίς να συνυπολογιστούν το πλαίσιο, οι συνθήκες και ο φέρων την σκέψη μπορεί να οδηγήσει σε απογοήτευση, σε κατάθλιψη ακόμα και σε τρέλα!
Για παράδειγμα, η νέα pop κουλτούρα και μόδα ορίζει ότι, αν σκεφτόμαστε θετικά και αν για ακόμα καλύτερα αποτελέσματα επαναλαμβάνουμε πολλές φορές την μέρα μια θετική δήλωση, αυτή θα μετατραπεί σε συναίσθημα και τελικά θα αποτελέσει την νέα πραγματικότητα στην ζωή μας. Τι γίνεται όμως όταν εγώ επαναλαμβάνω με μανία στον εαυτό μου ότι προσελκύω τον πλούτο με την σκέψη και ότι τα χρήματά μου είναι στο δρόμο, ενώ είμαι πνιγμένη στα χρέη και δεν κάνω καμία ενέργεια επίλυσης πέραν της θετικής σκέψης; Το πιθανότερο σενάριο είναι από πρακτικής απόψεως να χρεοκοπήσω, ενώ από ψυχολογικής να αντισταθεί η λογική πλευρά του εαυτού μου και να «κλωτσήσει» το πραγματικό μου συναίσθημα, της ανησυχίας, και τελικά να οδηγηθώ σε απογοήτευση και σύγχυση στην καλύτερη περίπτωση ή να καταλήξω να ζω σε μια δική μου πραγματικότητα στη χειρότερη.
Από την άλλη πλευρά, όταν ένας άνθρωπος αφελής, με χαμηλή αυτοπεποίθηση ή με έλλειψη κρίσης σκέφτεται συνέχεια θετικά για τους ανθρώπους και τις καταστάσεις, είναι πολύ πιθανό να πέσει θύμα εκμετάλλευσης, να απογοητευτεί και να αποδυναμωθεί ακόμα πιο πολύ. Σκεφτείτε δε και το ακραίο παράδειγμα ανθρώπου που πάσχει ήδη από ψυχικό νόσημα, είτε γνωρίζοντάς το είτε όχι, και προσπαθεί να βρει λύση και ανακούφιση μέσα από ψευτοδηγούς αυτοβελτίωσης και τέτοιου είδους τεχνικές. Το πιθανότερο είναι να χειροτερέψει η κατάσταση της ψυχικής του υγείας και να νιώσει άχρηστος και ανίκανος που η τεχνική της θετικής σκέψης δεν πιάνει σε αυτόν. Στο χείριστο αλλά όχι απίθανο σενάριο μπορεί ακόμα και να οδηγηθεί σε αυτοκαταστροφικές πράξεις.
Στον αντίποδα, υπάρχουν όντως απτά παραδείγματα ανθρώπων που η θετικότητα τούς βοήθησε να προχωρήσουν και να πετύχουν στην ζωή τους θα πει κάποιος κάνοντας τον συνήγορο του διαβόλου. Πράγματι. Όμως, μόνο η θετική σκέψη και η επανάληψη των θετικών δηλώσεων ήταν η αιτία για αυτό το αποτέλεσμα ή η δράση και η κινητοποίησή τους; Φυσικά και η δράση, μπορεί να πει κάποιος συνεχίζοντας τον αντίλογο, αλλά μήπως ο ηθικός αυτουργός ήταν η αρχική θετική σκέψη και δήλωση;
Η πραγματικότητα είναι ότι η ευτυχία και η επιτυχία κατακτιέται βήμα βήμα, με προσπάθεια, με κόπο, με υπομονή και με συνέπεια. Το ίδιο και η συναισθηματική υγεία και η ευημερία. Είναι αδύνατον ένας βαθιά απογοητευμένος άνθρωπος να νιώσει πληρότητα ή αγάπη και ευγνωμοσύνη μόνο και μόνο επειδή θα επαναλάβει χίλιες φορές μπροστά στον καθρέφτη του το moto: «Είμαι ευτυχισμένος, ευγνώμων για ό,τι έχω και αγαπώ βαθιά όλα τα πλάσματα αυτής της γης συμπεριλαμβανομένου του υπέροχου εαυτού μου». Αυτό, για να το νιώσει κανείς, θέλει δουλειά, θέλει επένδυση και θέλει πιθανότατα και εξωτερική βοήθεια, αν δεν το έχει κατακτήσει ήδη από παιδί. Πρέπει σκαλί-σκαλί να ανέβει κανείς την κλίμακα των συναισθημάτων για να φτάσει στην κορυφή της σκάλας, όπου είναι τοποθετημένη η αγάπη και η γαλήνη και αυτό δεν γίνεται με μια μαγική δρασκελιά, πόσω μάλλον μόνο με μια αποφασιστική δήλωση με θετικό πρόσημο.
Συνήθως η ρίζα και οι αιτίες των προβλημάτων μας είναι πολύ βαθύτερες και το να υιοθετήσουμε άκριτα και κατά το δοκούν τεχνικές θετικότητας και ιδιαίτερα αν αυτές κυρίως παραμένουν στα όρια του μυαλού μας, μπορεί να καταστούν πολύ επικίνδυνες για την ψυχική μας υγεία. Είναι σαν να έρχεται ένα τρένο κατά πάνω μας και εμείς να προσπαθούμε να το διώξουμε με διαλογισμό αντί να εμπιστευτούμε το ένστικτό μας και την αδρεναλίνη στο σώμα μας που μας ωθεί στο να τρέξουμε.
Η λύση δεν βρίσκεται στην θετική σκέψη από μόνη της. Βρίσκεται στην κρίση και στην δράση, βρίσκεται στην κινητοποίηση και αυτή πολλές φορές μπορεί να οφείλεται και σε αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα, όπως ο θυμός, η ανησυχία και η αγανάκτηση! Αυτά μας κινητοποιούν, μας βγάζουν από την αδράνεια, μας ωθούν να βρούμε τρόπους να πολεμήσουμε, να αντισταθούμε, να επιλύσουμε το πρόβλημα. Αλλιώς πάει… Μας πάτησε το τρένο και πάμε κι εμείς να κάνουμε παρέα στους μάγκες του γνωστού άσματος.
Η σκέψη μας, τα συναισθήματά μας και η στάση ζωής μας δεν θα αλλάξει μαγικά με μια δήλωση. Μπορεί όμως να ξεκινήσει με την τήρηση μίας: «Αρχίζω δράση!».
Βιβλιογραφία:
-Κοινωνική σκέψη, νόηση και συμπεριφορά, Συλλογικό έργο, Εκδόσεις Πεδίο, 2010
-The secret, Το μυστικό – Byrne R, Εκδόσεις Πεδίο, 2017
-Η τονική κλίμακα των συναισθημάτων, Εκδόσεις Μερλιν, 1998
-Οι φυλακές της παιδικής μας ηλικίας, Alice Miler,Εκδόσεις Ροές, 2010
