Συνέντευξη με τον Παναγιώτη Καλαντζόπουλο: «Ένας στροβιλιζόμενος αποσαφηνιστής»

Δημιουργός ακραίας ευαισθησίας και άνθρωπος πηγαίας ευγένειας. Από τους σημαντικότερους κλασικούς κιθαρίστες που διαθέτει η χώρα μας. Συνθέτης, στιχουργός και ενορχηστρωτής. Έχει γράψει μουσική για το θέατρο και το σινεμά, ενώ κορυφαία στιγμή στη πορεία του υπήρξε η συνεργασία του με τη Γιώτα Νέγκα και την Έλλη Πασπαλά. Με αφορμή την εμφάνισή του στον Ιανό στις 6 Μαρτίου, με την Βίκυ Καρατζόγλου, φιλοξενώ στο Your e-articles τον τραγουδοποιό Παναγιώτη Καλαντζόπουλο.

-Τι θυμάστε από τα παιδικά σας χρόνια;

Στα πρώτα χρόνια της ζωής μου μεγάλωσα σε ένα ρετιρέ στην λεωφόρο Αλεξάνδρας, απέναντι από τις τότε Φυλακές Αβέρωφ. Θυμάμαι πολλά, συγκεκριμένα μια απόδραση που την κοιτούσα παιδάκι από το μπαλκόνι πέφτανε πυροβολισμοί τρέχανε στα στενά ανθρώποι. Θυμάμαι πίσω από το γήπεδο του Παναθηναϊκού, τα προσφυγικά που μ’ έστελνε η μάνα μου για ψωμί και το αναμορφωτήριο. Κόσμος ανάκατα αστοί, πρόσφυγες νταβατζήδες στις ταράτσες, κορίτσια που φωνάζαν πίσω από κάγκελα.. Τα πολιτικά της εποχής. Τα Ιουλιανά, την ανωμαλία της μετεμφυλιακής Αθήνας. Ο χρόνος έχει έναν παραμορφωτικό φακό που θέλει να κρατάει τα καλά αυτό όμως δεν σημαίνει πως η ζωή ήταν τόσο ωραία όσο μας φαίνεται από το σημείο του σήμερα.

–Πώς ορίζετε την μουσική;

Οι Ινδοί λένε ότι η μουσική γίνεται με σιωπές. Αλήθεια λένε. Περιέχει και το Απολλώνιο της ψυχαγωγίας και το Διονυσιακό της διασκέδασης. Είναι μια μορφή ιατρικής με ήχους.

–Τα μουσικά σας ακούσματα;

Οι Beatles, οι Rolling Stones, ο Eric Clapton, οι Pink Floyd, οι Genesis, ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Απόστολος Καλδάρας, ο Μπάμπης Μπακάλης, ο Άκης Πάνου.

-Ποιοι καλλιτέχνες σάς επηρέασαν στον τρόπο που γράφετε και ενορχηστρώνετε;

Νομίζω ότι με επηρεάζουν τα όργανα τα ίδια. Η κιθάρα για παράδειγμα είναι ένα όργανο που κατάφερα να το μάθω σχετικά καλά, ώστε να έχω ένα ήχο δικό μου που θα με καθορίζει. Πάντα προσπαθώ να την αποδομήσω, για να μη με καταπιεί η συνήθεια και παίζω με κουρδίσματα, αλλάζω χορδές… Η ενορχήστρωση είναι κάτι που το έμαθα στο δρόμο.

–Η σχέση σας με τον Μάνο Χατζιδάκι;

Ο Χατζιδάκις με επηρέασε και με επηρεάζει ακόμα σήμερα. Τον θαύμαζα με την ελαφριά αλητεία και ελευθερία των 22 μου χρόνων. Άκουγα όσα έλεγε παρακολουθούσα την στάση του στις δυσκολίες κι αυτό με μάρκαρε χωρίς τότε να το καταλαβαίνω. Έφαγε λυσσαλαίο βρώμικο πόλεμο ο Χατζιδάκις. Δεν τον άντεχε η Ελλάδα, της καθόταν στο στομάχι η ελευθερία που κατακτούσε η αυτονομία που διεκδικούσε. Ακόμα και ο τρόπος που αστειευόταν το χιούμορ του πονούσε την εξουσία. Οι εξουσίες έτσι ή αλλιώς δεν έχουν χιούμορ.

–Τι αποτελεί για εσάς έμπνευση;

Η έμπνευση είναι ένα σπάνιο, φαινομενικά τυχαίο στιγμιαίο γεγονός με το οποίο κάτι έχεις καταφέρει να συλλάβεις και να εκφράσεις με οικονομία ένα συναισθήμα, μια εικόνα, μια σκέψη. Φυσικά, αυτό δεν είναι ο κανόνας, είναι η εξαίρεση. Το υπόλοιπο είναι δουλειά, δουλειά, δουλειά.

-Σήμα κατατεθέν σας είναι το τραγούδι που ερμηνεύει η Γιώτα Νέγκα, το «Με Τα Μάτια Κλειστά». Πώς γράφτηκε;

Γράφτηκε σε τρεις φάσεις. Πρώτα, έγραψα το 1996 μέσα σε μισή ώρα τη μουσική όντας σε κατάσταση θυμού από ένα τηλεφώνημα. Στη συνέχεια, έγραψα τα λόγια το 1999. Η Ευανθία Ρεμπούτσικα είχε πάει ένα ταξίδι στις Ινδίες και ήμουν σπίτι μόνος μου διάβαζα Brian Patten και μου χαρίστηκαν οι στίχοι. Όταν τέλειωσα, ηχογράφησα ένα πρόχειρο demo και πήγα στον Άρη Δαβαράκη να του το βάλω να το ακούσει. Όταν το άκουσε, με πήρε αγκαλιά και μου είπε: «Έγραψες το πρώτο σου αριστούργημα!» Είχα συνειδητοποιήσει κι ο ίδιος ότι εκείνη τη στιγμή είχε γεννηθεί κάτι ξεχωριστό. Το πήγα βόλτα σε πολλά ονόματα. Δεν το κατάλαβε κανείς. Τους ευχαριστώ. Γιατί περίμενε να εμφανιστεί 2002 η Γιώτα Νέγκα με την οποία ολοκληρώθηκε αυτή η τρίτη φάση. Το «Με Τα Μάτια Κλειστά» ηχογραφήθηκε και ξεκίνησε το δικό του ταξίδι το 2003 και συνεχίζει.

-Δύο από τις φωνές που συνδέθηκαν με τα τραγούδια σας είναι η Έλλη Πασπαλά και η Γιώτα Νέγκα.

Είναι και οι δύο καθοριστικές φωνές. Με έναν τρόπο καλύπτουν αυτά τα δύο άκρα που υπάρχουν μέσα μου. Η μεν Έλλη στο αγγλικό τραγούδι, η δε Γιώτα -ως μια ατόφια λαϊκή φωνή- στο λαϊκό τραγούδι. Και με τις δυο έχω ζήσει πολλά. Σε ηχογραφήσεις, συναυλίες… Έχουμε περάσει και δύσκολα. Τα τραγούδια που φτιάξαμε όμως είναι σαν τα παιδιά που έχουν δυο γονείς. Είναι υπέρτερα και μας δένουν για πάντα.

-Τα συναισθήματά σας για την «Ορχήστρα Του Δρόμου»;

Η «Ορχήστρα Του Δρόμου» γεννήθηκε από την ανάγκη μας με την Ευανθία να βάλουμε τις μουσικές μας σε ένα σχήμα και να δούμε τι βγαίνει. Τότε είχα πάρει έναν ρόλο σαν τη «μαμά του λόχου» ένα καπετανιλίκι που μου ταίριαζε και το απολαμβανα. Βασικός στόχος, τον οποίο καταφέραμε σε μεγάλο βαθμό, ήταν να βγάλουμε την ορχήστρα μπροστά, να εκτεθεί και να έχει ισάξιο ρόλο η ορχήστρα, ο ερμηνευτής, η Ευανθία και ο Παναγιώτης.

–Έχετε γράψει μουσική για θέατρο και σινεμά. Είναι διαφορετική η προσέγγιση;

Ναι. Δεν σε καθορίζει η φωνή ή κάποιος στίχος, αλλά ο σκηνοθέτης.

–Πώς αντιλαμβάνεστε το τοπίο των πνευματικών δικαιωμάτων μετά τις πρόσφατες εξελίξεις;

Μετά την άδεια που τελικά πήρε πρόσφατα η Ε.Δ.Ε.Μ. από το ΥΠ.ΠΟ. μένουν δύο κομβικοί στόχοι, για να λυθεί το ζήτημα με το πνευματικό δικαίωμα στη χώρα μας. Ο ένας είναι αφενός Έλληνες και ξένοι δημιουργοί να βρουν τρόπο να ζήσουν κάτω από την ίδια στέγη, χθες. Ο στόχος του ενός οργανισμού δηλαδή. Αφετέρου η μεταφορά από την κρατική Ε.Υ.Ε.Δ. στην Ε.Δ.Ε.Μ. Οι δύο αυτοί στόχοι πρέπει να υλοποιηθούν άμεσα χωρίς καθυστερήσεις. Πρέπει να αφήσουμε πίσω πληγωμένα γόητρα, εγωισμούς και κυρίως τα μικροσυμφέροντα που από πολλές μεριές βάζουν εμπόδια. Στην ανάγκη τους να οδηγήσουν σε λύσεις που τους περιλαμβάνουν δεν αφήνουν να εξελιχθεί ο τελικός στόχος, η μεγάλη εικόνα, δηλαδή πόσο σημαντικό είναι να δεκαπλασιαστούν μέσα σε ένα χρόνο τα έσοδα για λογαριασμό των πνευματικών δημιουργών, αν είμαστε άξιοι σαν χώρος και σαν χώρα να αποκτήσουμε αυτό που όλη η Ευρώπη έχει δεκαετίες τώρα. Έναν αυτοδιαχειριζόμενο διαφανή και ισχυρό Οργανισμό Πνευματικών Δικαιωμάτων, την Ε.Δ.Ε.Μ. Έχουμε διανύσει πολύ δρόμο, αλλά η ουρά του γαϊδάρου είναι και η πιο επίπονη. Ο χρόνος θα δείξει.

–Είναι εχθρός του κράτους η τέχνη;

Με εξαίρεση την αρχαιότητα που το κράτος ήταν ο επίσημος παραγωγός, το κράτος δεν βρίσκεται επί της ουσίας στο πλευρό της τέχνης. Στη σύγχρονη εποχή, οι μεγάλες στιγμές της τέχνης δεν είχαν να κάνουν με το κράτος. Ούτε ο Καβάφης, ούτε ο Παπαδιαμάντης, ούτε ο Τσιτσάνης είχαν σχέσεις με το ελληνικό κράτος… Το κράτος σε πλησιάζει μόνον όταν έχει κάτι να βγάλει.

–Τι άνθρωπος είναι ο Παναγιώτης Καλαντζόπουλος;

Θα μιλήσω μόνο για ένα ελάττωμα. Όταν καταλάβω κάτι και πειστώ για αυτό, δεν με κρατάει κανείς από το να μη το πω. Και συνήθως κάνω ζημιά στον εαυτό μου, ο κόσμος θέλει να ακούει μόνον τα ευχάριστα.

-Τι είναι για σας ο έρωτας;

Λουλούδια πάμε στον έρωτα, λουλούδια πάμε και στις κηδείες.

-Ο μεγαλύτερος φόβος σας;

Η μοναξιά.

-Το προσωπικό σας καταφύγιο;

Η κλασική κιθάρα μου.

-Αν θα γυρίζατε τον χρόνο πίσω, υπάρχει κάτι που θα αλλάζατε στη διαδρομή σας;

Θα άλλαζα τη σχέση που είχα με τους γονείς μου.

-Τα όνειρά σας για το μέλλον;

Να είμαι υγιής και να συνεχίσω να γράφω.